Vorige week werd voor het hoofdkantoor van Akzo Information Services (AIS) in Arnhem de vlag van Origin gehesen. Management en medewerkers hieven op 22 juli tevreden het glas op de afronding van de jongste overname in de IT-wereld. Een dag later, als de Arnhemse telefonistes al met "Origin, goedemorgen" opnemen, spreekt Computable met vertegenwoordigers van de fuserende partijen. De overname van AIS, de ambities en het acquisitiebeleid van Origin, kwamen aan de orde, én de rol van Philips binnen de grootste IT-dienstverlener van Nederland.
De overname van AIS is een belangrijke slag voor Origin, daar is vriend en vijand het over eens. Het bedrijf predikt een wereldwijde sectorbenadering. AIS verdubbelt Origins omzet in de sector Process Industries/Life Sciences, net als High Tech Electronics een branche waarin het bedrijf de nieuwe benadering al heeft doorgevoerd. De sectoraanpak houdt in dat Origin kennis en vaardigheden centraal bundelt en vervolgens inzet voor al zijn klanten binnen de sector. Een andere filosofie dan die van account-organisaties, waarbij de middelen niet sector- maar klantgericht worden aangewend. "De expertise van de AIS-mensen kunnen we nu ook inzetten bij bestaande klanten in deze sector, zoals ICI, Shell en DSM", legt bestuurslid Peter Overakker uit. Met de overname van AIS vult Origin de gaten op ‘procesgebied’ op.
Deze sectorstrategie stelt de onderneming in staat uniforme diensten over de hele wereld aan te bieden aan klanten die mondiaal opereren. De acquisitie van AIS ging echter niet over rozen. Tenminste, als we de commentaren van de vakbonden en de ondernemingsraden gedurende de onderhandelingen mogen geloven. De vakbonden spraken over een zware bevalling en de OR van AIS kwalificeerde het proces als ‘hectisch’. Beide deden hierover publiekelijk uitspraken in Computable.
Complexe onderhandelingen
Achteraf spreekt Origin liever niet over moeizame, maar liever over complexe onderhandelingen. Nadat het principe-akkoord op 23 maart aangekondigd werd, nam de afronding nog ruim vier maanden in beslag. Voor buitenstaanders en de zevenhonderd medewerkers van AIS, die niet wisten waar ze aan toe waren, bleek dat een lange periode. Achteraf was er dan ook sprake van opluchting binnen de gelederen van AIS. Toch meent Overakker dat een en ander vlot is gegaan: "Na de aankondiging zijn we begonnen met het boekenonderzoek. Parallel daaraan hebben we de onderhandelingen met de vakbonden en de ondernemingsraden opgestart. Het doel was op 1 juli alles rond te hebben. Dat is gezien de complexe omstandigheden snel." Het werd echter 22 juli. "En dat is slechts een vertraging van twaalf werkdagen", relativeert de Origin-bestuurder.
De complexiteit zat vooral in de arbeidsvoorwaarden. "De arbeidsvoorwaarden van Origin en AIS-medewerkers waren verschillend en op veel punten niet gelijkwaardig", aldus Thom Dijst, adjunct-directeur Human Resources Management bij Origin. Hij zegt zelfs in het verleden weleens ‘scherper’ tegenover onderhandelingspartners te hebben gezeten: "Er was in dit geval absoluut geen sprake van onwil of wantrouwen."
Voormalig AIS-directeur Sip Reintsema vertelt dat zijn organisatie zich al enige tijd opmaakte voor een overgang. In 1992 zag AIS het levenslicht, als interne IT-leverancier van Akzo. "Wij realiseerden ons dat we om een stap hoger te komen en om een commerciële dienstenleverancier te worden, we een partnership nodig hadden. De gedachte Akzo te verlaten heeft dus een lange incubatietijd gehad", aldus Reintsema, die niet zonder trots zijn nieuwe visitekaartje van Origin afgeeft, waarop zijn functie staat omschreven als ‘vice president Process Industries/Life Sciences’.
Integratieproces
Ondanks de lange ‘incubatietijd’, zijn de onderhandelingen met de OR van AIS het laatst gevoerd en hebben die het langst geduurd. Anderhalve week voor het uiteindelijke pact wilde OR-voorzitter Leendert Leeuw geen commentaar leveren op de aanstaande overname: "Er zijn nog volop ontwikkelingen. Het is erg hectisch", zei hij destijds. De discussie heeft zich vooral geconcentreerd rond de medezeggenschap van AIS-medewerkers in het integratieproces.
De partijen hebben uiteindelijk afgesproken dat de medewerkers van AIS een onderdeelscommissie gaan vormen binnen de OR van Origin. Zij leveren twee leden met meer dan normale bevoegdheden op het gebied van beroepsrecht. De OR van AIS heeft deze tijdelijke ‘status aparte’ bedongen omdat het tijdens het integratieproces nog op wil komen voor de belangen van zijn medewerkers. Deze constructie blijft geldig tot het moment waarop AIS niet meer als entiteit bestaat. "Het transitieplan werken we in de tweede helft van dit jaar verder uit. Dat plan wordt vervolgens in de eerste helft van 2000 uitgevoerd. Daarin onderscheiden we twee fasen. De administratieve overgang en het daadwerkelijke in elkaar schuiven van de organisaties. Gedurende deze hele termijn blijft de onderdeelscommissie bestaan", aldus Bert Muetstege, die als transitiemanager is aangesteld.
Omdat AIS de meeste zaakjes goed op orde heeft, meent Overakker dat de integratie van het bedrijf geen grote klus zal zijn. "AIS heeft veel materiekennis in huis, ze meten klanttevredenheid en werken met service level agreements. Wat dat betreft hoeven we de organisatie alleen maar in te bedden in Origin." AIS moet echter nog meer marktconform gaan opereren en werken met prijs/prestatie-afspraken die voor meer klanten dan alleen Akzo gelden, aldus Overakker.
Gebundelde kennis
De sector Process Industries/Life Sciences wordt tot maart 2000 nog verder uitgebouwd. Voormalig AIS-directeur Reintsema gaat hier verder invulling aan geven. De account-groepen van AIS worden in de sector samengevoegd zodat ze hun gebundelde kennis voor de hele markt kunnen gebruiken. Om dit principe draait Origins overnamebeleid in feite: het inkopen van specifieke IT-kennis (in dit geval van een chemisch bedrijf) om deze vervolgens industriebreed, bij nieuwe klanten, in te kunnen zetten. Die politiek is met de overname van de IT-divisie van ICI in Engeland geslaagd, meent Overakker. Behalve de IT-diensten voor ICI, heeft Origin als gevolg van de overname nu ook een grote overeenkomst gesloten met Du Pont. Naast Process Industries/Life Sciences en High Tech Electronics, gaat Origin mondiaal nog vier marktgebieden bundelen, namelijk: Finance, Oil & Gas, Consumer Packaged Goods en Travel & Transport.
Met de overname van AIS is Origin in de ‘processector’ overigens nog lang niet klaar. "We hebben nog meer pijlen op onze boog om deze sector uit te breiden", zegt Overakker. Welke pijlen dat zijn is niet bekend. Wel is duidelijk dat de overname van de IT-afdeling Hi Serv van de Duitse chemie-gigant Hoechst eerder dit jaar afketste. "Wij hebben inderdaad gereageerd op de mogelijkheden bij Hoechst en stonden ook op hun shortlist. Maar Hoechst heeft zelf besloten het proces stop te zetten. Het concern is bezig met een fusie en concludeerde dat dat het verkeerde moment was om hun IT uit te besteden", aldus Overakker. De acquisitie was ook intern nog niet zeker: "We hadden nog geen boekenonderzoek gedaan en ik kan niet zeggen of we met het hele bestuur ‘ja’ hadden gezegd."
Relatie moeder en dochter
Een dag voordat de overname van AIS definitief getekend werd, kondigde Jan Hommen, financieel directeur van Philips, al aan dat Origin zijn huis op orde had en dat het klaar was om overnames te doen. "We zijn er natuurlijk trots op als je moeder dat zegt." Origin heeft volgens Overakker het afgelopen jaar veel geïnvesteerd in klantgerichtheid, de financiële structuur en de bedrijfscultuur. Met name het financiële deel is niet onbelangrijk. Vorig jaar nog bleek dat Origins administratie een rommeltje was en dat het bedrijf niet altijd in staat was projecten te factureren. Dat is inmiddels verholpen.
De cijfers stellen Philips in ieder geval niet teleur. De winstmarge van 12 tot 15 procent was goed voor een totale winst van 65 miljoen euro (143 miljoen gulden) over de eerste helft van dit jaar. "Philips praat nu ook heel anders over Origin dan het een paar jaar geleden deed. Gewoonweg omdat we presteren", duidt Overakker de positief gekenterde sfeer tussen moeder en dochter.
Consolidatieslag
Volgens de Philips-topman is vooral op de Europese markt voor IT-dienstverleners nog een consolidatieslag te verwachten. Ook zijn de winstmarges in Europa, vergeleken met de Verenigde Staten, relatief hoog. Het Europese continent geniet dus de voorkeur van Origins acquisitiebeleid, zou je uit de woorden van Hommen kunnen concluderen. Overakker kijkt echter ook begerig naar de overkant van de oceaan. "Als je aan IT denkt, denk je aan Amerika. En geografie is heel belangrijk omdat je voor mondiaal opererende klanten wereldwijde service moet verlenen." Het acquisitiebeleid van de komende jaren zal dan ook zeer intensief zijn, kondigt Overakker aan. "We zijn continu op zoek naar overnamekandidaten."
De betrokkenheid van Philips bij overnames als die van AIS, is er een van toezichthouder. "Voor deals van deze omvang moeten we toestemming vragen aan Jan Hommen. Dat is heel normaal", meent Overakker. Origin heeft geen ambities om meer autonomie te vergaren. "Wij willen tot de wereldwijde top van IT-dienstverleners behoren. Als dat de komende jaren kan zoals dat nu gaat met Philips, zijn wij daar zeer tevreden over", zegt Overakker. De band met Philips heeft ook voordelen, meent de bestuurder. Het omvangrijke en invloedrijke netwerk van de Philips-top staat bijvoorbeeld ter beschikking van Origin, wat zeker bij overnames goed van pas kan komen.
