Sven-Christer Nilsson is een beschaafde man. De voormalig directeur van het Zweedse telecombedrijf Ericsson luistert aandachtig naar andere mensen en verheft zelden zijn stem. Als de 54-jarige Nilsson een Nederlandse gast ontvangt, verwelkomt hij deze met een ingestudeerd ‘goedemorgen’ en een beleefd praatje over de schoonheid van het Hollandse polderlandschap.
Beschaafde mensen houden het over het algemeen niet lang vol in de telecomjungle. Nilsson vormt uiteindelijk geen uitzondering op deze regel. Vorige week kreeg de Ericsson-directeur van zijn voorganger en opvolger Lars Ramqvist te horen dat het management van het bedrijf geen vertrouwen meer in hem heeft. Na een bewind van slechts vijftien maanden kreeg Nilsson zijn congé. Zoals de gewoonte betaamt, bood Ramqvist hem een andere functie aan, maar Nilsson weigerde – zoals altijd – beleefd. Ramqvist neemt zelf voorlopig de plaats in van Nilsson. Kurt Hellström komt terug uit Azië om het voorzitterschap op zich te nemen.
Verrassing
Nu hij weer thuis zit, zal Nilsson met weinig plezier terugdenken aan zijn regeerperiode bij Ericsson, die startte op 30 maart 1998. Op die dag kondigde Ramqvist na een uitgebreide selectieprocedure Sven-Christer Nilsson als zijn opvolger aan. Een verrassende keuze; Nilsson was weliswaar sinds 1992 bij Ericsson in dienst, maar profileerde zich nimmer als de aankomende leider van het succesvolle bedrijf en had nooit aan het hoofd van een van de grotere afdelingen gestaan.
Het wantrouwen was dan ook groot. Vanaf de eerste dag voelde Nilsson de hete adem van de financiële wereld in zijn nek. "Soms moet ik een windscherm gebruiken of de kraag opzetten", zei hij in mei in een interview met Computable. Hij ging er toen nog van uit dat zijn criticasters op den duur zouden inzien dat zijn beleid op de lange termijn vruchten afwerpt. Een naïeve gedachte, blijkt achteraf, want de markt is ongeduldig en verwacht resultaten op de korte termijn. Ericsson moet gelijke tred houden met de groei van de telecomindustrie. Toen dat niet gebeurde, wezen de beschuldigende vingers naar Nilsson.
Te traag
Analisten verwijten de afgetreden Ericsson-directeur dat hij niet snel genoeg verbeteringen in de organisatie aanbracht. De topman kondigde na zijn aantreden wel een grootscheepse reorganisatie aan, waarbij meer dan tienduizend werknemers hun baan zouden verliezen. Deze operatie moest Ericsson klaarstomen voor de nieuwe telecomwereld, waarin datacommunicatie, draadloos internet en Internet Protocol een belangrijke rol gaan spelen. Daarnaast dienden de kosten te dalen. Nilsson heeft de reorganisatie niet voortvarend genoeg uitgevoerd. Hij moest een aantal winstwaarschuwingen doen en tegenvallende cijfers bekendmaken. Grote concurrent Nokia stal ondertussen de show. Ericsson verloor marktaandeel op het gebied van mobiele telefoons aan de Finse opponent.
Concurrenten op het gebied van datacommunicatie zoals Nortel Networks en Lucent kochten in razend tempo bedrijven die gespecialiseerd zijn in internettechnologieën. Ericsson nam geen deel aan deze overnamewoede. Nilsson hield vast aan de ‘string of pearls-strategie‘ die zijn bedrijf hardnekkig propageert. Deze tactiek houdt in dat Ericsson alleen kleine bedrijven koopt, niet zozeer met het doel marktaandeel te veroveren, maar voornamelijk met het oogmerk nieuwe technologieën binnen te halen. Analisten die meenden dat Ericsson met deze behoudende strategie alleen maar verder op achterstand kwam, hadden het volgens Nilsson niet goed begrepen; het portfolio van zijn bedrijf is nagenoeg compleet. Ondanks zijn overtuiging dat hij het juiste pad bewandelde, was de directeur toch niet in staat het tij te keren. "Zijn visie was op zich prima, maar het gaat om de snelheid van de uitvoering", concludeert Ton aan de Stegge, directeur van Ericsson Nederland.
Tegenpolen
Er lagen meer oorzaken ten grondslag aan de val van Nilsson dan de tegenvallende cijfers en de beperkte resultaten van de reorganisatie. De belangrijkste is ongetwijfeld dat de twee belangrijkste mensen van Ericsson zich op het beslissende moment tegen Nilsson keerden. Lars Ramqvist en Marcus Wallenberg lieten de directeur vallen.
De 60-jarige Ramqvist is de voorganger van Nilsson en de laatste maanden actief als voorzitter van de raad van bestuur. De twee topmannen zijn elkaars tegenpolen. Nilsson is rustig en beschaafd, Ramqvist valt op door zijn charisma en boude uitspraken. De bewondering voor Ramqvist kent binnen de muren van het Zweedse bedrijf bijna geen grenzen. De voormalig directeur presenteerde in zijn regeerperiode gedurende zeven jaar fikse winstcijfers. Maar ook Ramqvist deed in zijn begintijd een beroep op het geduld van de financiële wereld. Het geld stroomde pas binnen nadat hij Ericsson liet inspelen op de snelgroeiende markt van mobiele telefoons.
Eigenlijk heeft het nooit geboterd tussen Ramqvist en Nilsson. Laatstgenoemde moest voortdurend opboksen tegen de reputatie van Ramqvist. "Mijn relatie met de voorzitter was niet al te best. Dat maakte mijn werk extra moeilijk", zei Nilsson na zijn ontslag. Hij heeft geprobeerd de invloed van zijn voorganger in te perken door een aantal vertrouwelingen van Ramqvist een andere baan te geven. Maar de voormalige topman bleek een niet te ontwijken machtsfactor binnen Ericsson. Het ging al vrij snel mis tussen de twee. Nilsson meldde vlak na zijn aantreden dat Ericsson onvoldoende voorbereid was op de nieuwe convergerende telecomindustrie. Ramqvist ervoer dit als een persoonlijke aanval en bekritiseerde Nilsson op zijn beurt regelmatig in de kranten.
Familiezaak
Vlak voor de definitieve coup zocht Ramqvist steun bij Marcus Wallenberg. Dit lid van de raad van bestuur vertegenwoordigt binnen Ericsson zijn machtige familie. De Wallenberg-dynastie is een investerings-imperium in Zweden en heeft belangen in belangrijke bedrijven. De familie bezit beheersende aandelen in ondernemingen die goed zijn voor ongeveer 40 procent van de Zweedse beurs. "Ze zijn ongeveer eigenaar van half Zweden", zegt Aan den Stegge met een kwinkslag. Wallenberg heeft ongeveer eenderde van de stemrechten binnen Ericsson in handen.
Deze invloedrijke Marcus zag het niet zitten in Nilsson en gaf op het beslissende moment zijn steun aan de geliefde Ramqvist. Hij stak dan ook zijn hand omhoog toen in de raad van bestuur ter sprake kwam wie voor het ontslag van Nilsson stemde. Voor het slachtoffer was geen kruid gewassen tegen de invloed van deze twee machtige heren. Als zij iemand weg willen hebben, dan gebeurt dat gewoon.
Beschadigd
Sven-Christer Nilsson zal niet lang thuis blijven zitten. De Zweed heeft inmiddels twee aanbiedingen van telecombedrijven op zak. Over zijn toekomst hoeft hij zich dus geen zorgen te maken. Toch is de reputatie van Nilsson flink beschadigd.
Dat moet bitter zijn voor iemand die zelf altijd heeft geprobeerd mensen met respect te behandelen. "Nilsson is een uitermate sympathieke man", zegt Aan den Stegge. "Als collega en baas was het een genot om mee samen te werken. Maar het is de vraag of in de huidige wereld plaats is voor aardige managers."
