Het ICT-beleid van de overheid staat nu volop in de belangstelling. Eind vorige maand heeft het kabinet de nota ‘De digitale delta, Nederland oNLine’ naar de kamer gestuurd. Ik ben verheugd met dit initiatief en waardeer de brede insteek die in de nota is gekozen.
ICT is één van de grootste uitdagingen voor de economische ontwikkelingen in Nederland en de integrale aanpak in het Deltaplan geeft hieraan een voortvarende invulling. Eén onderdeel van de ICT wil ik in het bijzonder noemen, de elektronische handel. E-handel zal de samenleving doen veranderen. Iedereen moet rekening houden met deze ontwikkelingen, ook de overheid. Maar waarom is e-handel zo belangrijk? Wat kunt u in de toekomst verwachten? Ook moeten wij ons afvragen wat de voorwaarden zijn voor een voorspoedige ontwikkeling van e-handel.
Op dit moment is elektronische handel nog een markt in ontwikkeling. Maar de ontwikkelingen gaan razendsnel. Het periodieke onderzoek onder de Nederlandse internetters, de Nationale Internet Monitor, toont dat ook aan. Op dit moment zijn 2,3 miljoen Nederlanders online. In oktober vorig jaar was het aantal Nederlanders nog 1,8 miljoen; een stijging van 27 procent in slechts enkele maanden. Uit hetzelfde onderzoek komt ook de verwachting naar voren dat de omzet van e-handel in Nederland dit jaar 2,5 miljard gulden zal zijn. Wij hebben het dan over een omzetgroei van 300 procent per jaar! In welke sector kom je deze getallen tegen?
In een markt in ontwikkeling wordt geëxperimenteerd met nieuwe diensten en producten. Op internet worden dagelijks nieuwe producten en diensten geïntroduceerd. In de beginfase was er nog sprake van een kip-ei situatie. De bedrijven enerzijds willen een afzetmarkt die groot genoeg is, de consumenten anderzijds wachten op voldoende aanbod. Interessant is dat deze situatie nu wordt doorbroken door verschillende initiatieven, zoals het gratis weggeven van testproducten of van eenvoudige software en zelfs door het gratis verlenen van toegang tot internet. Een dochteronderneming van het Britse Dixons Group – freeserve – doet dit al geruime tijd en heeft al 30 procent van de Britse internetters aan zich gebonden (ongeveer 1,1 miljoen mensen). Binnenkort gaat deze dochter naar de beurs. Zoals het er nu uitziet, heeft het gratis toegang verlenen tot internet zeker geen negatieve invloed op de waarde van het bedrijf. Maar er zijn ook sectoren die nog een inhaalslag moeten maken. Zo kan de toeristische sector in Nederland nog veel meer gebruik maken van e-handel. Juist bedrijven en instellingen die internationaal concurreren om de gunst van de toerist, kunnen met online boeken en informatieverschaffing veel potentiële bezoekers van Nederland bereiken. Als voorbeeld noem ik een vliegtuigmaatschappij die onlangs bekend maakte dat 25 procent van de boekingen van stoelen bij hen al online plaats vindt.
Hiermee noem ik al een groot voordeel van e-handel voor de consument. Vanuit de huiskamer is het mogelijk om allerlei producten en diensten uit verschillende landen wereldwijd te vergelijken. Zeker gezien de introductie van één gemeenschappelijke munt in elf lidstaten van de EU. Een ondernemer in Nederland biedt zijn producten in Duitsland en Frankrijk aan en kan binnenkort gewoon in euro’s door die Duitse consument betaald worden. Voor de ondernemers wordt de potentiële afzetmarkt aanzienlijk vergroot. Dit vraagt wel om een aanpassing van de bedrijfsvoering. Internet moet een onderdeel van de bedrijfsvoering worden, net zoals telefonie nu al volledig is geïntegreerd. Het eerste bedrijf dat het e-mailverkeer voor andere bedrijven gaat verwerken is begin dit jaar al van start gegaan: een nieuw bedrijf met een nieuwe dienst. Dit is één van de stappen op de goede weg. De volgende fase zal bestaan uit nieuwe toepassingen op internet.
Om de ontwikkelingen op het gebied van elektronische handel te stimuleren, moet er nog wel het een en ander worden gedaan. Van overheidswege zijn de randvoorwaarden van belang. In de Tweede Kamer wordt de wetgeving voor de elektronische snelweg behandeld. De Europese Commissie heeft onlangs een richtlijn voor e-handel gepresenteerd. Naast een gedegen juridisch kader en een veilig betaalmiddel voor internet is er nog een belangrijke voorwaarde. Tijdens het bezoek van Bill Gates aan Nederland heb ik aangegeven dat gebruikersvriendelijkheid ten behoeve van de consument van essentieel belang is. Bill Gates beaamde dat dit nu voor producenten de topprioriteit is ten einde een ‘kritische massa’ van gebruikers te krijgen. De huidige student heeft bijvoorbeeld een voorsprong. Hij maakt al tijdens de studie gebruik van computers en is bekend met verschillende programma’s en waarschijnlijk ook met internet. Maar dat geldt niet voor iedereen; speciaal voor die grote groep is de gebruiksvriendelijkheid van belang.
Wat zijn nu de uitdagingen voor de toekomst? Deze vraag kent meerdere antwoorden. Allereerst is het voor de overheid van belang de verschillende onderdelen van de ICT-nota voortvarend uit te voeren. Zij moet zowel initiëren, het beleid integreren alsmede een gedegen juridisch kader instellen. Ik daag de ICT-sector uit om te blijven investeren en zich te richten op de gebruikersvriendelijkheid. Het middel is elektronisch, maar de uitdaging blijft de handel.