Wie dacht dat het millenniumprobleem opgelost te hebben wanneer de eigen systemen allemaal zijn aangepast, heeft het mis. Dat is ook de ondervinding van scheepsgigant P&O Nedlloyd, met leveranciers en klanten over de gehele wereld. "Wat doe je met de havenautoriteiten in Hongkong? Wat gebeurt er als een van onze schepen daar rond de eeuwwisseling lading moet lossen?"
Bob Post is P&O Nedlloyd’s millenniumverantwoordelijke. Post, die normaal gezien de scepter zwaait over de wereldwijde IT-systemen, heeft vandaag zijn handen vol aan het millenniumprobleem. "Niet aan de IT zelf meer," zegt hij. "Als je daar nu nog mee moet beginnen, ben je wel rijkelijk te laat. Wij zijn nu bezig aan alles wat er omheen te gebeuren staat. Ik maak me vandaag zorgen over een dieselgenerator op het dak van het Nedlloyd-gebouw in Hongkong, om maar wat te noemen."
Volgens de sympathieke Rotterdammer is Nedlloyd al een tijdje klaar met zijn IT. "We gaan in juli de laatste tests uitvoeren. Daar ben ik wel gerust over", zegt hij. De ontwikkelaars zoals IBM en Oracle geven garanties voor bepaalde versies van hun software. "Dat hebben we allemaal aangepast. D�e updates zijn geïnstalleerd, waarvoor de leverancier een certificaat kon afgeven," zegt Post. De door hen zelf ontwikkelde programma’s werden ook allemaal aangepast via windowing-technieken en waar mogelijk of noodzakelijk harde hercodering naar viergetallenvelden.
"Eigenlijk is het alleen nog een beetje wachten op Microsoft," zegt Post. "Die geven nog geen garanties." Dat kan ook niet, nu stilaan duidelijk wordt dat zelfs de nieuwste besturingssystemen van Gates niet honderd procent millenniumbestendig zijn. Maar alle andere systemen zijn klaar. "Nu verschuiven de problemen dus naar onze toeleveringsketen, zegt Post opgeruimd. Hij verliest er duidelijk de moed niet bij. Heeft er ook een goed oog in, want hij staat er vandaag niet alleen meer voor.
"Moet je nagaan. Ik had rond eind van het vorig jaar zo’n 8.000 projecten lopen. Dat kon ik niet meer alleen aan. Maar ik had geluk. De oude IT-manager ging met pensioen, en die hebben we toen gevraagd om mee te helpen. Hij ging akkoord en meteen kreeg ik weer wat ademruimte." Nu kan Post opnieuw normale werktijden draaien en in Rotterdam blijven. Hoewel. Een bedrijf als P&O Nedlloyd dat goederen verscheept rond de klok en over de hele wereld, kun je zelfs met twee mensen niet echt de baas. "Ik reis nog heel vaak naar alle uithoeken van de wereld, hoor. Maar nu krijg ik tenminste af en toe eens m’n gezin te zien."
Leveranciers millenniumbestendig?
Bob Post reist naar alle kantoren van P&O Nedlloyd, en dat zijn er nogal wat, maar het belangrijkst zijn natuurlijk de datacenters. Zij eisen het meest zijn aandacht op. "We hebben 3 datacenters die verspreid liggen over de tijdszones, te beginnen in Australië en zo verder naar Londen en New York. We vroegen ons al meteen af of we misschien gebruik konden maken van het feit dat het eerste datacenter zich aan de andere kant van de datumlijn bevindt."
Post denkt dat het mogelijk moet zijn om te beginnen met testen in Australië en dan de oplossingen voor problemen daar als het ware meebrengen naar elk volgend datacenter. "We zijn ook nog aan het uitzoeken of het nu zinnig zou zijn om alle systemen overal ter wereld om middernacht op 31 december uit te zetten, en ze dan één voor één opnieuw te laten opkomen om één minuut na middernacht op 1 januari," legt hij uit.
Een zwart gat blijft vooralsnog de vraag wat er gebeurt als de systemen in Australië allemaal naar 1900 zouden verspringen. "En dan hebben we nog het bijkomend probleem van de schepen die op dat cruciale moment onderweg zijn," zegt Post. De bezwaren die hij aanhaalt zijn niet uitsluitend technisch, maar als het ware een aanloop naar zijn grootste zorg: het plannen van de voortgang van de bedrijvigheid, waar Post eens diep voor ademt. "Wat doe je met de havenautoriteiten in pakweg Hongkong? Wat gebeurt er als een van onze schepen daar rond die tijd lading moet lossen?"
Bob Post verschuift het probleem in de loop van het gesprek langzaam maar zeker naar zijn toeleveringsketen. Havens en containerterminals zijn voor een reder of een scheepstransporteur leveranciers. "De vraag dient zich aan of we van hen garanties krijgen dat ze millenniumbestendig zullen zijn. We moeten dat ver van tevoren weten. Zeker twee maanden," zegt Post. Hij wil immers niet het risico lopen dat hij een lading van tweeduizend containers achterlaat in Singapore om twee maanden later, bijvoorbeeld op 2 januari, tot de conclusie te moeten komen dat de containers de haven niet kunnen verlaten.
"Dat gaat heel ver, hoor. Ik bedoel dan niet alleen de administratieve systemen van de autoriteiten daar, maar bijvoorbeeld ook het fysiek kunnen laden of lossen van die dingen. De hele haven van een geïndustrialiseerd land loopt tegenwoordig op automatische systemen." Gelukkig hebben P&O Nedlloyd schepen ook nog hun eigen laad- en lossystemen aan boord, maar met enkel die middelen krijg je de containers natuurlijk alleen maar op de kade. Om ze werkelijk op te stapelen, heb je nog altijd de haveninstallaties nodig.
"We hebben daarom 150 mensen die in elke haven navraag gaan doen naar de status op het vlak van het millenniumprobleem. Zo weten we nu al dat Felixstowe in Engeland gewoon twee dagen dicht gaat. En nog erger, in de VS heeft de douane al laten weten dat er geen enkele lading de haven in of uit kan vanaf middernacht 30 december tot middernacht de tweede januari."
Samen met Kpmg onderzoekt P&O Nedlloyd nu de risico’s in alle zeehavens en containerterminals die de schepen aandoen. Ze zoeken daarbij naar bewijzen dat de havens het goed doen. "En een haven bestaat niet alleen uit de havenautoriteiten," merkt Post op. "Er zijn ook de stuwadoors, de agenten, enzovoort. Die werken allen met computers, en dat moet dus allemaal aangepast zijn of het loopt hopeloos in het honderd."
Derde wereld
Bob Post vertelt dat derde-wereldhavens het bizar genoeg meestal netjes op een rij hebben. "Die kennen hun bedrijscontinuïteitsplan uit het hoofd," zegt hij. "Ze zijn gewend om met dit soort problemen om te gaan en als je iets vraagt, kunnen ze meteen zeggen welke maatregelen ze moeten nemen om de schade tot een minimum te beperken. Voor hen is er elke maand wel een millenniumprobleem. Daar maak ik me eigenlijk weinig zorgen over."
Het zijn vooral de geïndustrialiseerde havens die een probleem kunnen vormen omdat ze zo afhankelijk zijn geworden van de technologie. "Die afhankelijkheid willen wij in elk geval zo goed mogelijk opvangen. Dat leidt ertoe dat we bijvoorbeeld voorzien in onze eigen elektrische stroomvoorziening. Op elk dak van een datacenter staat al een tijd een dieselgenerator, maar nu hebben we die nog eens extra gecontroleerd."
Op 31 december wil Post trouwens sowieso overschakelen naar de generator. "Dat is bijna elk jaar een must," vertelt hij. "Ga op nieuwjaarsavond maar eens naar Londen. Zegt iedereen: ‘dan gaan we nu eens alle lichtjes aansteken, lekker gezellig’. Tja, dat trekken die centrales natuurlijk niet, met als gevolg dat heel Londen dan een paar uur in het donker zit." Met een oud en nieuw zoals we die dit jaar zullen meemaken, zullen er vast nog meer lichtjes aangestoken worden.
Maar ook kleine dingen zijn al moeilijk genoeg. Zo wilde Post in Londen een paar hotelkamers huren om een millenniumstaf te kunnen huisvesten, maar dat bleek erg tegen te vallen: "De hotels zitten allemaal vol, of ze zijn verschrikkelijk duur." Ook de telecommunicatie moet die nacht verzekerd worden, en ook hier voorziet Post problemen. "Alle datacenters hebben een satelliet-telefoon om niet afhankelijk te zijn van het lokale net." Maar zelfs daar is Bob Post tot een verrassende vaststelling gekomen. "Tja, met die planning hebben we ook voor alle zekerheid maar even contact gezocht met de leverancier van die dienst. Wist je dat de overheid in geval van oorlog of zo de hele bandbreedte van de satelliet voor zich kan opeisen? Als dat gebeurt, ben je dus weer even ver."
Klanten
Wat de datalijnen betreft, heeft Post wel garanties gekregen. "We werken met Sita, en die testen hun eigen netwerk en brengen daar ook regelmatig rapport over uit. Zij garanderen dat we geen problemen zullen hebben." Naast de leveranciers zijn er ook nog de klanten, en ook met hen kan P&O Nedlloyd in de problemen komen. "We zijn allemaal druk bezig brieven naar elkaar te schrijven. Niemand geeft garanties, maar de meeste die klaar zijn bevestigen wel een `best effort’," zegt Post.
Met de klanten kan P&O Nedlloyd in de problemen geraken als de goederen bijvoorbeeld niet in ontvangst genomen kunnen worden in de haven van aankomst. Dan blijft de hele boel daar steken, zonder dat het schip opnieuw kan vertrekken. Vandaar dat Post zowel naar zijn leveranciers als naar zijn klanten toe rapporteert hoe het met zijn millennium-voorbereidingen staat.
"Tja, en dan heb je tot slot nog de gebouwen en de vloot zelf, he," zegt Post peinzend. "Daar moet je zorgen dat er genoeg water en voedsel is en dat alle veiligheidsvoorzieningen werken." Bovendien vreest hij voor het openbaar vervoer in grote steden zoals Londen. "Als dat komt lam te liggen, heb je geen werknemers meer. In Londen spring je niet even op de fiets om naar je werk te gaan," zegt Post. Helaas heeft zelfs een groot bedrijf als P&O Nedlloyd daar geen vat op.
Wat de vloot betreft zit alles snor, volgens de millenniumbaas. "De hele grote schepen zijn wel volledig geautomatiseerd, maar dat hebben we al allemaal gecontroleerd, en dat is dik in orde. Wat continuïteitsplanning betreft, hoef ik me geen zorgen te maken. Omdat aan boord van zo’n schip altijd de stroom kan uitvallen, zijn die plannen altijd al up-to-date." Bij wijze van spreken gaat het leven dan gewoon door op sextant en kompas.
Erik Vlietinck, freelance medewerker
Nederland versus de rest
Gartner publiceerde eind maart een ‘state of the art’ met betrekking tot het millenniumprobleem. Daaruit enkele kernpunten.
De financiële instellingen boeken de grootste vooruitgang bij het klaarstomen van de systemen. Zij lopen voor op alle andere sectoren. In 1998 gaven de meeste bedrijven overigens het meeste uit aan millenniumprojecten die niets met IT te maken hadden. Zij concentreerden zich volop op het plannen van de continuïteit van de bedrijvigheid, net als P&O nedlloyd dat deed en doet.
P&O Nedlloyd is echter toch een witte raaf, want Gartner beweert dat juist de transportsector, met inbegrip van het verschepen, het erg slecht doet in de wereld. De hele sector hoort tot de slechtste leerlingen van de klas. Ze wordt enkel voorafgegaan door de overheden van de meeste landen.
Aan de andere kant loopt P&O Nedlloyd netjes mee in de rij, omdat de grootste bedrijven ter wereld – waar Nedlloyd zeker toe behoort- allemaal bijna klaar zijn voor het nieuwe millennium. De ondernemingen met 20.000 werknemers of meer zitten op het vierde niveau. Gartner onderscheidt vijf niveaus van gereedheid, waarbij 1 het slechtst is.
Overigens doet één sector het nog slechter dan de transportindustrie. Alles wat met gezondheid en opvang van bejaarden en kinderen te maken heeft, is ronduit gevaarlijk bezig, althans volgens Gartner.
Alles verschilt natuurlijk ook van land tot land. De VS zijn het verst, op de voet gevolgd door Nederland, Denemarken, Ierland, Zweden en Engeland. Daarna volgt een peloton waarin België lichtjes voorop ligt. De rest van de wereld blijkt minder wakker te liggen van het millenniumprobleem.
Je kunt je natuurlijk ook afvragen of een land als Mozambique dat door Gartner in de slechtst presterende klasse wordt gestopt, überhaupt veel IT heeft om zich zorgen over te maken. Hoe dan ook, van dat soort landen – waartoe vrijwel alle Afrikaanse landen deel uitmaken, inbegrepen Zuid-Afrika – stelt Gartner dat ze te maken zullen hebben met een uitval van hun systemen waarbij minstens 10 procent er langer dan drie dagen de brui aan zal geven.
Met de commentaren van Bob Post op derde wereldlanden in het achterhoofd zou je denken dat het allemaal wel niet zo’n vaart zal lopen. Gartner voert evenwel nog een andere hypothese aan. Die luidt dat de economie van zulke landen al zo erg onder druk staat, dat ze met de millenniumovergang helemaal zal instorten.
Nederland en België hoeven echter weinig te vrezen. Met uitzondering wellicht van enkele geïsoleerde gevallen van stroomuitval en onderbrekingen in de diensten van de overheid, zou alles zijn gewone gangetje moeten gaan. Bovendien zullen wellicht maar weinig mensen het erg vinden als de systemen van bijvoorbeeld de belastingdienst in de soep draaien.
Wat erger is en waar geen enkel land aan zal ontkomen, is het potentiële tekort aan olie op de wereldmarkt. Omdat de meeste olieproducerende landen het slecht doen, is de kans groot dat er onderbrekingen zullen zijn in de toevoer van de brandstof. Ook hier staat Nederland er weer beter voor dan bijvoorbeeld België dat niet beschikt over aardgas.
