De komende generatie 64 bit-microprocessoren van Intel loopt het risico slechts een marginale rol te gaan spelen. Die IA-64 chips zijn namelijk sterk afhankelijk van geavanceerde compilers, waarvan de technologie tijd nodig heeft om te rijpen. Met fondsen en publiciteit wil Intel software- en compilerontwikkelaars alvast over de streep trekken.
Intel en Hewlett-Packard voegden vorige week een nieuw hoofdstuk toe aan de publiciteitscampagne rondom Merced. Ze openbaarden de instructieset van deze nieuwe processorarchitectuur. Nu kunnen ook andere ontwikkelaars van compilers en toepassingen beginnen met het schrijven en optimaliseren van hun code. Een grote softwarebasis bij de introductie van Merced, volgend jaar, is cruciaal voor het succes van de chip. Vooral de ontwikkeling van compilertechnologie voor Intels 64 bit-architectuur zal een enorme inspanning vragen.
Niet voor niets richtte Intel samen met Silicon Graphics, Compaq, Dell, Hewlett-Packard en NEC een speciaal fonds voor IA-64 softwareontwikkeling op. Die ‘promotie-pot’ heeft een geschatte omvang van 200 tot 300 miljoen dollar, waarvan in ieder geval 100 miljoen afkomstig is van de chipfabrikant zelf.
Simuleren
Behalve HP, Sun, SGI, Cygnys Solutions, Metaware en Portable Compilers uit het Schotse Edinburgh werkt ook Intel werkt aan een eigen Merced-compiler. Om de compilers verder te kunnen optimaliseren zijn er Merced-chips nodig. Nu worden de compilers nog met een model gesimuleerd. Intel zegt met zijn huidige compiler binnen 10 procent van de voorspelde prestaties te zitten. De chipgigant weigert te vertellen of het complete IA-64 ontwerp intussen naar de chipfabriek is. Massaproductie staat voor zomer 2000 op stapel, maar de eerste IA-64 proefchips moeten voor het eind van dit jaar klaar zijn.
IA-64 is vooral een investering in de toekomst. Het chipontwerp is toegespitst op de parallelle verwerking van getallen, iets wat goed van pas komt bij rekenwerk zoals cryptografische bewerkingen, multimedia en spraakherkenning en -synthese. De nieuwe architectuur moet een snel groeipad mogelijk maken naar en hoge prestaties.
Pentium
De Pentium-lijn is nog lang niet afgeschreven; deze x86-processoren zullen nog jaren de motor blijven vormen van PC’s. Maar de fut is uit cisc (complex instruction set computing), de architectuur waarop de x86-lijn is gebaseerd. Om een echt nieuw groeipad mogelijk te maken naar hoge kloksnelheden en hoge rekenprestaties ontwikkelde Intel Epic (explicitly parallel instruction computing).
Een groot deel van de kerntechnologie verschuift daarbij van de microprocessor naar de compiler. Deze speelt een cruciale rol om alle verwerkingseenheden op de chip optimaal in te zetten. De compiler zoekt en specificeert het parallellisme in de software, zodat de hardware dat niet dynamisch hoeft te vinden (de huidige Pentium II en III werken wel met ‘dynamic execution’).
Deze compilatietechnologie krijgt in de toekomst pas gewicht. Merced zal 25 tot 30 miljoen transistoren hebben. Maar wanneer de hardware op een toekomstige IA-64 chip (met honderden miljoenen transistoren en duizenden verwerkings-eenheden) het parallellisme in de dataverwerking zou moeten zoeken, levert dat teveel vertraging op. Ook de hiermee samenhangende complexiteit zou verhoging van de kloksnelheid belemmeren.
Troef
Het is duidelijk dat Intel met Merced een sterke troef in handen heeft. De processor geniet een aanhang, waarvan fabrikanten van risc-chips (reduced instruction set computing) alleen maar kunnen dromen. Op IA-64 simulatie-systemen worden momenteel maar liefste zeven besturingssystemen getest, van Windows en Solaris tot Linux en de software van Novell.
De computerindustrie is enthousiast. Toch zal toepassing van de 64-bit chip enkele jaren beperkt blijven tot servers. "En zelfs in servers zal het marktaandeel van Merced langzaam groeien", verwacht analist Michael Slater van onderzoeksbureau MicroDesign Resources. Er is veel tijd nodig voordat de software architectuur de kinderschoenen ontgroeid zal zijn. Slater: "Merced past het best in de markt voor ondernemingsbrede systemen. Dit segment is conservatief en beweegt langzaam."
Intel gaat de introductie van deze systemen stimuleren door zelf Merced-servers te kopen. Dit verklaarde Intels vice-president Gerry Parker onlangs tijdens een besloten samenkomst met financieel analisten. De processorfabrikant imiteert IBM en verhuurt geavanceerde rekencapaciteit aan klanten voor transactieverwerking, website-huisvesting en gegevensopslag. Ondanks de voorspelde langzame acceptatie verwacht Slater dat de IA-64 architectuur op den duur alle andere concurrerende processoren inhaalt. "Over vijf jaar worden er meer IA-64 processoren worden verkocht dan alle risc-processoren voor werkstations en servers bij elkaar."
Te duur
De chip is voor PC’s voorlopig niet relevant; Merced-processoren zullen daarvoor te duur zijn en bovendien ontbreekt de software. Pas met Merced-werkstations als vehikel zal de ontwikkeling van 64-bit software voor PC’s van start gaan. De Merced-processorkern zal echter eerst nog enkele miniaturisatiestappen moeten doormaken voor hij goedkoop genoeg is. Pas in 2002 of 2003 zullen PC’s een overgang kunnen maken van 32 bit naar 64-bit processoren. "Als er dan tenminste toepassingen zijn die meer vermogen eisen de snelste x86-processoren van die tijd."
Merced zal de ‘oude’ x86-software nog kunnen draaien, maar is daarmee waarschijnlijk niet sneller dan de 32-bit x86-microprocessoren die Intel tegen die tijd uitbrengt. De ontwikkeling van IA-64 (Intel Architecture 64-bit) heeft namelijk al een vertraging van ruim twee jaar opgelopen.
