Wat voor effect zal de milleniumbug hebben in een ontwikkelingsland als Zambia? In hoeverre is een ontwikkelingsland afhankelijk van de door westerse landen geleverde chips?
Allereerst is er lang niet zo veel geautomatiseerd als in Nederland. Er zijn weinig geautomatiseerde industrieprocessen, geen tijdsafhankelijke beveiligingssystemen en geen geautomatiseerde voorraad- en bestellingssystemen. Naast elke lift is ook een trap.
Maar er is ook zeer weinig geld en expertise voor millenniumaanpassingen.
Het ergste dat ik mij kan voorstellen is dat de verschillende dammen in de rivieren plotseling opengezet worden. De betreffende bedrijven hebben echter al aangegeven dat ze in het ergste geval zullen overgaan op handbediening. Gelukkig kan dat hier nog in bijna alle gevallen.
Waarschijnlijk is er weinig te merken tijdens de jaarwisseling, behalve misschien het uitvallen van de elektriciteit- en watervoorziening. Ongemakkelijk, maar niet ongewoon.
De aandacht in Zambia voor ‘het millennium’ is eigenlijk begonnen tijdens een regionale workshop, augustus 1998 in Zuid-Afrika. Elf landen uit zuidelijk Afrika waren hier present. Het enige goed voorbereide land, tegelijkertijd ook het meest ontwikkelde land in de regio, is Zuid-Afrika.
Door deze workshop komt het bewustzijnsproces van de mogelijke gevolgen van de jaarwisseling ook in Zambia op gang. De overheid richt een nationale werkgroep in voor Y2K. Alle ‘buzz-words’ uit het Westen worden overgenomen. Een maand later komt een werkgroep bij elkaar. De ’terms of reference’ worden opgesteld. Doelstellingen zijn een actieplan om het bewustzijn te vergroten, een actieplan voor het verminderen van de effecten voor, tijdens en na de jaarwisseling, het leveren van informatie en het geven van advies aan organisaties. De leden van de werkgroep zijn afkomstig uit verschillende ministeries, een elektriciteitsbedrijf, telecommunicatiebedrijf, de kopermijn (belangrijkste exporteur), luchtmacht, de universiteit, een internetprovider, de spoorwegen en diverse andere bedrijven.
Het is nu negen maanden later. De werkgroep is een aantal malen flink in het nieuws geweest. Eén van de leden heeft in binnen- en buitenland te negatieve interviews gegeven. Intern leverde dit een fikse rel op, maar waarschijnlijk zijn de Zambianen zich nu ook meer bewust van de mogelijke gevolgen van de millenniumwisseling. Ik krijg in ieder geval steeds meer vragen, met name over de gevolgen thuis. Doen de tv, video, videocamera en PC het nog in het nieuwe jaar? Dit zijn vaak fikse investeringen voor Zambiaanse families, die ze niet graag in rook zien opgaan.
De werkgroep heeft plannen voor brochures, een webpagina, een helpdesk, en standaarden. Ook heeft zij een aanvraag voor subsidie ingediend bij de Wereldbank. Voor de planning en uitvoering van een nationaal plan voor het ‘jaar 2000’-probleem heeft de Wereldbank maximaal 600.000 dollar per land gereserveerd. Op dit moment is nog geen toe- of afwijzing binnen.
Strategische gebieden waarop de werkgroep zich richt, zijn: de elektriciteits- en telecomsector, de spoorwegen, de mijnindustrie, defensie, financiële instellingen en communicatie. De meeste organisaties zijn niet verder gekomen dan een inventarisatie van de gevolgen. Sinds de betrokkenen een toelage krijgen voor de aanwezigheid bij de vergadering, is het aantal aanwezigen wel vermeerderd.
Op het computercentrum van de Universiteit zijn we ook niet veel verder. Iedere afdeling van het computercentrum doet het Y2K-werk naast zijn normale taken. Het bewustzijn is er. Maar vanwege het personeelstekort is er nog geen prioriteit. Bij de verschillende faculteiten en andere afdelingen is het bewustzijn heel laag. Een seminar over Y2K kende een opkomst van ongeveer 40 procent. Bij een openbaar seminar voor universiteitspersoneel (ruim 2000) en studenten (ruim 4000) kwamen slechts 30 mensen opdagen. De inventarisatie van alle apparatuur bij de universiteit is pas voor 30 procent compleet, omdat de faculteiten niet reageren en er geen centraal apparatuurregister is. Ook de leveranciers zijn niet snel met het leveren van hun oplossingen. Zelfs niet de Nederlandse leverancier van onze telecomapparatuur: Philips.
Dit klinkt allemaal tamelijk somber, maar mijn inschatting is dat er voor 31 december 1999 nog heel wat verandert. Het netwerk zal beschikbaar zijn met alle centrale applicaties, en het telefoonsysteem en het grootste deel van de PC’s zullen werken. De meest gebruikte PC’s en applicaties zullen geen problemen veroorzaken, als er op 1 januari elektriciteit is.