De implementatie van een cao met flexibele arbeidsvoorwaarden levert nogal wat onvoorziene problemen op. Dit ervaart personeelsmanager Henri Schijf van Origin. "In de praktijk blijkt het allemaal moeilijk te organiseren." Automatiseerders Roccade en Origin werken beiden met het zogenoemde cafetariamodel.
We stuitten tijdens de implementatie op nogal wat problemen", zegt personeelsdirecteur Henri Schijf van Origin. Zo was de digitale keuzeplanner niet op tijd klaar en de registratie van vakantiedagen was incompleet. Origin heeft de keuzemogelijkheden daarom al in de eerste ronde moeten beperken. "De implementatie is een grote worsteling, maar wel een belangrijke."
Populair
De cao met flexibele arbeidsvoorwaarden wint aan populariteit. In elke overeenkomst die een IT-bedrijf met vakbonden sluit, staan tegenwoordig bepalingen over de invoering van deze cao à la carte, ofwel het cafetariamodel. De eerste term komt uit de koker van vakbond VHP, de tweede is afkomstig van FNV. In beide gevallen kunnen werknemers bepaalde bronnen, zoals vrije dagen, bonussen, winstdelingen of overwerkcompensatie ruilen voor doelen als langdurig verlof, hoger pensioen, kinderopvang of spaarloon. Het personeel kan dus handelen in arbeidsvoorwaarden. Wie meer vrije tijd wil, koopt extra dagen en levert bijvoorbeeld een deel van de winstuitkering in. Mensen die aan hun pensioen willen werken, kunnen hiervoor vrije dagen verkopen.
Ervaring
Origin en Roccade zijn automatiseringsbedrijven die al enige ervaring hebben met dit soort regelingen. Ook Getronics, EDS, Bull en Datelnet verrichten studies of kennen de mogelijkheid vrije dagen te kopen of verkopen. "Werkgevers willen met dergelijke cao’s een aantrekkelijke uitstraling op de arbeidsmarkt bewerkstelligen", legt Wim Burggraaf van vakbond CNV uit. "En werknemers willen steeds vaker zelf bepalen wat goed voor hen is."
Burggraaf kan onder voorwaarden leven met dit model. De keuze van de werknemer moet volgens hem voorop staan; een werkgever wil zijn personeel nog wel eens onder druk zetten vrije dagen te verkopen, zodat de productiviteit omhoog gaat.
Kopen
Origin sloot in mei 1998 een cao met flexibele arbeidsvoorwaarden. Roccade bood vorig jaar bij vier werkmaatschappijen de mogelijkheid tot kopen en verkopen van vrije dagen. Pink Elephant startte op 1 januari van dit jaar. Uit de eerste ervaringen blijkt dat de ongeveer zesduizend medewerkers van Origin meer dagen kopen dan verkopen. In totaal gaat het om een verschil van 2119 dagen. Dat is een productiviteitsverlies", zegt Schijf. "In de praktijk valt dit echter best mee. Het gaat om 0,3 dag per medewerker. Daar merken we niets van."
Hij beaamt dat dit verschil in de toekomst alleen maar kan oplopen. "Dat is het risico van dit soort cao’s. We moeten de consequenties accepteren. Onze mensen hechten nu eenmaal aan vrije tijd." Bij Origin werken zevenhonderd mensen in deeltijd, dat is ongeveer 11 procent van het personeelsbestand.
De ervaringen van Roccade zijn anders. "Bij ons verkoopt het personeel meer dagen. Ze ruilen dit in voor geld", aldus Gerard van Beek, directeur Personeel en Organisatie bij Roccade. "Onze mensen konden in het verleden al ATV-dagen verkopen. Ik denk dat het een met het ander te maken heeft." De contouren van de flexibele regeling zijn bij Roccade vastgelegd in de bedrijfscao (Bravo), de uitwerking vindt plaats binnen de overeenkomsten van de werkmaatschappijen (Davo).
Keuzeplanner
De werknemers van Origin konden in november hun keuzes maken. De elektronische keuzeplanner was echter nog niet klaar. Daarom zocht Origin zijn toevlucht tot papier. "Een enorme klus", blikt Schijf terug. "We moesten alle brieven personificeren, want het gaat om individuele keuzes." Het bedrijf perkte tevens de keuzemogelijkheden in. Aangezien Origin aan een aparte pensioenregeling werkte, werd dit onderdeel uit het keuzemodel geschrapt. Ook spaarloon verdween uit de opsomming van doelen. "Werknemers hebben al de keuze om aan spaarloonregelingen deel te nemen. Dat loopt goed, dus we hoeven dit niet geforceerd in een keuzeplanner te plaatsen."
De mogelijkheid om te sparen voor langdurig verlof moest in afwachting van de wettelijke regeling, op de reservebank plaatsnemen. Schijf zegt dat hij zich in deze periode zorgen maakte. "Uiteindelijk moesten we een stap terug doen en de keuzemogelijkheden beperken. De implementatie van een dergelijke cao is makkelijker gezegd dan gedaan."
Bij Roccade heeft tot dusver slechts 15 procent van de werknemers gebruik gemaakt van de keuzemogelijkheden. "Onze voorlichting was beperkt. We werken nu aan een mooi boekje. Maar dan moeten we het wel over alles eens zijn. We hopen dat het gebruik dan oploopt tot 25 procent", aldus Van Beek.
Aantrekkelijk
Beide bedrijven merken dat deze moderne cao mensen aantrekt. "We stralen hiermee uit dat er met ons te praten valt over deeltijdwerk. We willen van het imago af dat mensen in de automatisering een auto krijgen en lange werkweken maken. Dit beeld is niet vies, maar spreekt lang niet iedereen aan. Ik denk dat dit bijdraagt aan het aantrekken van personeel, maar ook aan het behoud van mensen", zegt Van Beek. "Ons personeelsverloop was 15 procent en nu dalen we naar 10 procent."
Bovendien sluit deze arbeidsvoorwaardenregeling aan op de maatschappelijke ontwikkelingen. "Dit past binnen het huidige denken over werk en vrije tijd", aldus Van Beek. "Bovendien heeft het een positieve uitstraling op vrouwen."
AIS ook onder cao Origin
De medewerkers van Akzo Nobel Information Services (AIS), die na de overname overgaan naar Origin, vallen in de toekomst eveneens onder de cao van dit bedrijf. Het gaat om ongeveer 525 mensen. Vorige week maakte Akzo Nobel bekend zijn automatiseringsdochter onder te brengen bij Origin. "We zullen zorgvuldig de arbeidsvoorwaarden op elkaar afstemmen", zegt personeelsmanager Henri Schijf van Origin. Een probleem is dat de Akzo-medewerkers werkweken kennen van 36 uur. Bij Origin werken de mensen veertig uur per week. "Een aantal overgangsmaatregelen is ongetwijfeld noodzakelijk. Het zal een grote klus worden."
