De grootste verliezers in het antitrustproces tegen Microsoft zijn wellicht de bedrijven en IT-bonzen die in het geheel niet zijn genoemd tijdens de maandenlange procedures in Washington, DC. Een bedrijf dat niet – al is het maar zijdelings – bij deze historische veldslag is betrokken, kan zich nu definitief beschouwen als figurant of op zijn best kanonnenvoer.
Een softwaremogul die straks de vraag van zijn kleinzoon, "Opa, waar was u tijdens het proces tegen Microsoft?" slechts met het schaamrood op de kaken kan beantwoorden, zal geen respect oogsten van de volgende generatie digerati.
Gelukkig dus maar voor Jean-Louis Gassée dat de naam van Be Inc. vele malen opdook tijdens het verhoor van getuigen in de rechtszaal van rechter Jackson. Jean-Louis Gassée probeert al een aantal jaren een plekje op de markt te vinden voor Be-OS, een besturingssysteem dat vanaf de grond is opgebouwd om te werken in een multimedia-omgeving. Dat is geen eenvoudige opgave in een markt die volledig gedomineerd wordt door Windows, door Gassée steevast betiteld als een besturingssysteem dat vanaf de grond is opgebouwd om kantoor-applicaties te runnen.
De Franse Don Quichotte van Silicon Valley wil opnieuw reuzen te lijf gaan met zijn besturingssysteem Be-OS. Computermakers mogen Be-OS gratis installeren. Volgens de New York Times draaien wereldwijd niet meer dan 20.000 PC’s op Be-OS. Het merendeel van die PC’s bevindt zich in Europa en Japan. Vergelijk dat eens met de miljoenen Windows-gebruikers. De getuigen van Microsoft in het antitrustproces verwezen echter steeds naar Be-OS – en Linux – om aan te tonen dat er wel degelijk sprake is van concurrentie op de markt van de besturingssystemen voor PC’s op het Intel-platform. Het is alsof deze keer de olifant tegen de muis zegt: "Wat stampen we lekker he".
Controverse
In februari was Be Inc zelfs het middelpunt van een gloeiendhete controverse in de rechtszaak. David Boies, de advocaat van het ministerie van Justitie, vroeg op 18 februari aan een vice-president van Compaq of het hem bekend was, dat zijn bedrijf informatie uit een non-disclosure overeenkomst met Be Inc had doorgespeeld naar Microsoft. Boies wilde hiermee onderstrepen dat Microsoft oem’s in zo’n wurgreep houdt, dat deze zelfs gedwongen zijn geheime informatie af te geven. De vice-president van Compaq ontkende. Het gerucht bleek afkomstig van Jean-Louis Gassée zelf, die bevestigde dat hij door een manager van Compaq op de hoogte was gebracht van het lek naar Microsoft.
"Het is mijn strategie om in vrede samen te leven met Microsoft, het zou immers zelfmoord zijn om met hen te concurreren." Maar in zijn columns op de website van Be tapt Gassée uit een ander vaatje. Daar trekt hij van leer tegen het ‘klimaat van angst’ dat Microsoft zaaide om te voorkomen dat oem’s andere besturingsystemen installeren dan Windows.
Muur van angst
Oem’s die Be-OS of Linux willen installeren naast Windows, verliezen volgens Gassée de kortingen die Microsoft geeft en dat kan voor een bedrijf als Compaq in de honderden miljoenen dollars lopen. Om die reden botst Be-OS in met name de Verenigde Staten op tegen een muur van angst. Het Japanse Hitachi en Fujitsu zijn tot nu toe de enige grote oem-leverancier die een contract hebben met Be Inc om PC’s te maken waarin het Be-besturingssysteem naast Windows op de harde schijf zit.
Gassée is een buitenbeentje in Silicon Valley omdat hij de reputatie heeft consequent tegen de stroom in te zwemmen. Van 1981 tot 1985 was hij de topman van Apple in Frankrijk. Daarna werd hij door toenmalig Apple-directeur John Sculley naar Californië gehaald om de leiding op zich te nemen van Apple’s Product Division. In een tijd dat iedereen roept dat Apple uit zijn ivoren toren moet komen om goedkopere producten te ontwikkelen voor de doorsnee consument, koerst Gassée steevast aan op nog duurdere en nog betere state-of-the-art computers. Onder zijn leiding worden de twee meest compromisloze producten ontworpen die Apple ooit heeft gemaakt: de Macintosh ll fx en de Macintosh Portable.
‘Young Steven’
In 1985 onstaat er een merkwaardig Shakespeariaanse verstrengeling tussen de lotgevallen van Gassée en die van Steve Jobs wanneer de Fransman Sculley helpt de oprichter van Apple de deur uit te werken. ‘Young Steven’ – zoals Gassée Jobs hardnekkig blijft noemen – zal dit niet gemakkelijk vergeten. In 1990 verlaat Gassée met een handvol vertrouwelingen Apple om Be Inc te starten, een bedrijf dat het besturingssysteem van de eenentwintigste eeuw zal gaan maken. Apple lijkt in de optiek van Gassée te veel op een ‘worstfabriek’ met middelmatige producten. Wanneer Be-OS in 1995 aan het publiek wordt geopenbaard zijn er golven van enthousiasme. Be-OS is een multi-processing besturingssysteem op basis van twee microprocessoren; daarbij vergeleken zijn Windows en Mac-OS oude fietsen. Slechts een probleem: Be-OS heeft applicaties noch gebruikers.
Sinds de introductie van Be-OS is Gassée voortdurend op zoek naar nieuwe geldschieters die zijn bedrijf op de been willen houden totdat de markt zich zal ontfermen over het nieuwe besturingssysteem. In 1996 lijkt dat moment gekomen; in dat jaar wil Gil Amelio – die inmiddels de scepter zwaait bij Apple – Be-OS kopen als vervanger voor het vastgelopen Copland-project. Als de buitenwacht denkt dat de deal tussen Apple en Be-OS rond is, komt Steve Jobs roet in het eten gooien. Amelio gaat niet in zee met Be maar met Next, het bedrijf van Steve Jobs dat ook een eigen besturingssysteem heeft ontwikkeld. Ook de overeenkomsten tussen Be en vier bedrijven die Mac-klonen gaan maken, blijkt van nul en generlei waarde wanneer ‘Young Steven’, na Amelio te hebben gewipt, eigenhandig de licenties van de Mac-kloners de nek omdraait.
Intel
Begin 1999 is Jean Lous Gassée met Be-OS commercieel gezien eigenlijk niet veel verder dan in 1996. Iedereen wil wel met Be-OS dansen, maar niemand wil ermee trouwen. Volgens het maffia-principe ‘houd je vrienden dichtbij, maar je vijanden nog dichterbij’ zit Heidi Roizen, Microsofts ambassadeur in de Silicon Valley, in Be’s Raad van Commissarissen.
Meer zoden aan de dijk zet de genereuze investering die Intel in 1998 in Be heeft gedaan. En dan zijn er de overeenkomsten met Hitachi en Fujitsu, waarbij men zich kan afvragen of er inderdaad in Japan en Europa genoeg consumenten zijn die een PC willen met twee besturingssystemen.
Nu Gassée door het antitrustproces even in het middelpunt van de belangstelling staat, wil hij spijkers met koppen slaan. In zijn column op de website van Be Inc zegt hij dat Noord-Amerikaanse oem’s Be-OS gratis mogen installeren op hun PC’s wanneer de gebruiker bij het opstarten een Be-OS icoon krijgt te zien. De dolende ridder van Silicon Valley trekt weer ten strijde. "Help ons een scheur in de muur te maken," schrijft Gassée in zijn column. Is er reden voor Microsoft om bang te zijn?
