Een genereus gebaar van onder meer de Rabobank – het gratis verstrekken van gebruikte computers aan scholen. Maar ‘juist dit Sinterklaasgedrag belemmert de vanuit de informatiemaatschappij zo broodnodig geachte cultuuromslag binnen het onderwijs’, meent H. Ch. Meliëzer. Hij heeft een beter idee.
Het katern Achtergrond & Opinie van Computable bewaar ik altijd voor het laatst, zoals je een goed glas dessertwijn bewaart voor na de maaltijd. Mijn oog viel op het woord ‘Rabobank’ in de rubriek ‘Gehoord en Gelezen’ (12 maart):
" (…) Michaël de Groot, projectleider van de Stichting Steun door Rabobanken, bij de levering van 1500 afgeschreven computers aan Nederlandse scholen". Ik las en herlas het berichtje en een ‘déja vu’-gevoel overviel mij: Ik stond weer in de vergaderkamer van de heropende Rabovestiging van het dorp Vries (Drente), alwaar de directeur met een feestelijk speechje een Macintosh overhandigde aan de basisschool van het dorp. Er is enerzijds veel, anderzijds maar weinig veranderd in de ICT-wereld.
De computers van toen (1986 of zoiets) zijn niet te vergelijken met die van nu (32 Kb bedroeg het werkgeheugen van de Philips P2000 en 128Kb het werkgeheugen van de Macjes die Rabobanken in die jaren aan scholen cadeau deden). Maar het maatschappelijk reilen en zeilen is nog ongeveer hetzelfde. Ook nu nog staat de Rabobank midden in de samenleving, zoals ze in hun wervende tv-spot zo pakkend stellen. (Ik ben overigens cliënt bij een andere bank.)
Docenten zijn ook mensen
Intussen ‘sadder and wiser’ geworden, wil ik een kritische kanttekening maken bij het initiatief van de Rabobank. Het is ongetwijfeld goed voor de ICT-wereld en dus ook voor de Rabobank als er veel computersystemen worden omgezet.
Maar of de effecten van een dergelijke ondersteuning door de Rabobank voor het onderwijs zo groot en positief zullen zijn, daar twijfel ik toch wel aan. In de eerste plaats is het onderwijs een heel specifieke sector van de samenleving met heel eigen regels, doelen, structuren, enzovoort. Een sector die zeker niet naadloos past in de informatiemaatschappij zoals die de ICT-wereld voor ogen staat. De schooladministratie en -organisatie op vrijwel alle scholen is vergaand geautomatiseerd, dat wel. En er zijn goede modules van computer ondersteund onderwijs ontwikkeld, bijvoorbeeld door de Onderwijs Werkgroep (OWG) en door Reset (vroeger een deel van de stichting Muis, Mac Users In School). Maar die software wordt slechts mondjesmaat aangeschaft en het coo binnen het primair en het secundair onderwijs komt in doorsnee nog steeds niet uit boven de zogenaamde ‘practice-and-drill’-programma’s, dan wel het gebruik van de computer als tekstverwerker. Al zou de computerdichtheid worden opgevoerd tot één computer per leerling, dan nog zou dat geen garantie bieden voor intensief en optimaal computergebruik in de klas. Docenten zijn ook mensen, en dus zijn er nog steeds velen die – soms zelfs terecht – van mening zijn dat het gebruik van computers in hun vak niet zinvol is. En dat toegang tot Internet voor leerlingen op school slechts leidt tot onacceptabel hoge telefoonrekeningen. De leerlingen die bekend zijn met en op Internet verwerven en benutten die vaardigheid doorgaans thuis.
In de tweede plaats mag de vraag worden gesteld of het, om redenen van materiaalvernieuwing binnen het bedrijfsleven, wel zo wenselijk is om scholen op te zadelen met afgedankte computers inclusief millenniumprobleem. Er zullen weliswaar geen vliegtuigen (behalve die van de vluchtsimulator en andere computerspelletjes) neerstorten en het is een peulenschilletje om de klok van de computer terug te zetten, maar juist zo’n kleinigheid vergeet je zo gauw. Voor je het weet krijg je, op grond van je ingeleverde Esis-bestand, van het ministerie te horen dat je die bejaarde leerlingen toch al lang had moeten uitschrijven.
Sommige bedrijven leveren echter gebruikte Macintoshes, en dat is voor de betreffende scholen dan in ieder geval één zorg minder.
Betere middelen
Verder belemmert juist dit Sinterklaas-gedrag van de Rabobank de vanuit de informatiemaatschappij zo broodnodig geachte cultuuromslag binnen het onderwijs. Het is een bekende gedragsfactor dat gemakkelijk verkregen zaken minder emotionele waarde krijgen (‘zo gewonnen zo geronnen’) dan zaken die je je na veel strijd verwerft. Ondanks (of juist door) eerdere cadeauacties (bijvoorbeeld in 1990) vanuit het ministerie van onderwijs zullen er mijns inziens nog veel scholen zijn die niet kunnen aantonen hoe belangrijk de aanwezige computers (iedere school heeft er thans een paar) zijn voor het onderwijs binnen hun school. Dientengevolge zullen die scholen de budgettering van ICT niet erg hoog op hun prioriteitenlijst hebben staan. Ik voorzie dan ook dat de meeste van die door noeste Rabo-activiteit toegeworpen cadeaus bij het minste of geringste probleem, bijvoorbeeld een millenniumprobleem, opzij geschoven zullen worden en ook werkeloos zullen blijven staan. Om vervolgens alsnog bij het grof vuil terecht te komen.
Ik juich het van harte toe dat de Rabobank vanuit zijn standplaats midden in de samenleving het computergebruik in de scholen wil ondersteunen. Maar er zijn andere, betere middelen dan het dumpen van afgeschreven, verouderde computers op scholen.
Ik wil er, zomaar uit de losse pols, wel een paar noemen:
- het verschaffen van extra voordelige financieringen (geldzaken zijn bankzaken nietwaar?) voor aanschaf en onderhoud van computersystemen door scholen.
- het verlenen van ondersteuning aan OWG en Reset bij hun activiteiten, te weten het ontwerpen en updaten van onderwijssoftware.
- het ondersteunen van stichtingen als Muis en hun Windows-gerichte evenknie bij hun enthousiaste inzet ten dienste van het computergebruik in school
- het ondersteunen van Onderwijs Begeleidings Diensten in hun ICT-projecten voor scholen.
H. Ch. Meliëzer, Assen
helemaal gelijk waaarom zou je ook