Er bestaat geen ei van Columbus voor de krapte op de IT-arbeidsmarkt. Daarom moeten overheid en bedrijfsleven gezamenlijk het hele scala aan mogelijke oplossingen bekijken. Het ontbreken van het poldermodel in de automatiseringsbranche beperkt echter de daadkracht. Dat zegt Trude Maas van Hay Management Consultants.
Als het echt menens is met het tekort aan IT-personeel, dan moeten overheid en bedrijfsleven de koppen bij elkaar steken en moet er snel wat worden gedaan. Praten is dan niet meer afdoende. Probleem is alleen dat de IT-branche een jonge sector is met een lage organisatiegraad. Het mist ook duidelijke aanspreekpunten, waardoor ministeries als Economische Zaken en Onderwijs niet altijd weten waar ze moeten aankloppen."
Er bestaat in haar ogen niet één remedie voor het oplossen van het gebrek aan IT’ers. "Er moeten dan ook bij wijze van spreken vijftien dingen gedaan worden die samen de oplossing vormen. Wij moeten de vijver aan arbeidspotentieel niet leegpompen, maar juist groter maken. Dit kan bijvoorbeeld door slim met schaarste om te gaan en goed te kijken naar wie er allemaal ingeschakeld worden in de software-productieprocessen. Zo zouden industriële vormgevers moeten worden ingezet bij het ontwerpen van gebruikersinterfaces. Die zijn daar beter voor onderlegd dan software-ontwerpers, die zich vervolgens op hun echte werk kunnen richten."
Klaarstomen
Maas is voorzitter van de HBO-visitatiecommissie die in juni rapport uitbrengt over het niveau van de huidige IT-opleidingen. Zij kan zich voorstellen dat de beroepsopleidingen verkort of anders ingericht gaan worden om jonge IT’ers sneller klaar te stomen voor de arbeidsmarkt. "De combinatie opleiden/werken zou een oplossing voor de schaarste kunnen zijn: eerst twee jaar leren, daarna in combinatie met studeren bij een bedrijf aan de slag." Als historisch voorbeeld verwijst zij naar het lerarentekort vlak na de Tweede Wereldoorlog. "Toen werden de opleidingen verkort tot zes maanden."
Verder merkt Maas op dat er zo min mogelijk talent verloren mag gaan. Ze maakt zich zorgen over de tweede generatie allochtonen waarvan een deel achterop dreigt te raken. "Terwijl daar zeker genoeg potentiële programmeurs tussen zitten. Op de een of andere manier moeten die toch gestimuleerd kunnen worden. Tenslotte wil niemand een outcast zijn." De Hay-adviseur pleit ervoor dat de ministeries van EZ en OC&W op dit soort terreinen intensiever met elkaar samenwerken. De eerste bewegingen zijn overigens al zichtbaar. Beide ministeries hebben aangekondigd een platform op te richten om het tekort aan IT’ers tegen te gaan.
Verankeren
Maas meent dat de IT-industrie te klagerig is over het gebrek aan (technisch geschoolde) arbeidskrachten en de schuld daarvan te makkelijk bij anderen (overheid, onderwijs) legt. "De branche verdient ook geld aan de schaarste. Ze moet daarom zelf verantwoordelijkheid nemen en creatiever worden in het vinden van maatregelen". Imago-verandering is bijvoorbeeld een belangrijke opgave. Het is een bekend probleem dat scholieren niet warm lopen voor IT-opleidingen aan HBO en universiteit. Volgens Maas moet de branche haar oor eens te luisteren leggen bij leerlingen die niet voor IT kiezen, maar wel bezig zijn met Internet en computerspelletjes.
Bovendien vindt ze dat automatiseringsbedrijven zich meer in de maatschappij moeten verankeren. "Ze zijn zo weinig zichtbaar. Ook op politiek niveau." Maas komt uit het vak – ze is jaren directeur bij Origin geweest – en is een dag in de week senator voor de Pvda. "Als lid van de Eerste Kamer krijg ik een hoop post, maar nooit vanuit de IT-branche."
Huurlingen
Ook oordeelt Maas dat managers bij automatiseringsbedrijven te weinig oog hebben gehad voor de menselijke factor. Alle aandacht was gericht op de snelle groei. Ze roept hen op net zo zuinig op medewerkers te zijn als op klanten. "Een zorgvuldige consumentenmarketing, maar dan op de medewerkers, zou niet misstaan. Een werkgever moet kunnen inspelen op persoonlijke omstandigheden. Dat kan variëren van een stomerij-faciliteit op het werk, iemand de ruimte geven om zijn kinderen naar school te brengen tot en met het aanbieden van hulp aan een werknemer die in scheiding ligt." Voorts betoogt ze dat als een organisatie recht doet aan de dromen van medewerkers, beide partijen het beste uit elkaar halen.
