Een terugblik op het jaar 1969 leert dat twee woorden voldoende zijn om dit jaar te typeren: einde en begin.
Soms betreft het een tragisch einde, zoals het leven van Jan Palach, die zich te Praag in brand steekt om hervormingen af te dwingen. Palach wil met name dat de Russen zich terugtrekken uit Tsjechoslowakije, maar zelfs de meest patriottische vaderlander ziet wel in dat dat onder de omstandigheden op dat moment teveel gevraagd is. Integendeel, de Russen verstevigen hun greep op het land alleen maar; enkele maanden later wordt Alexander Dubcek, de voorman van de hervormingsbeweging, afgezet als eerste secretaris van de Communistische Partij.
De dood van Sharon Tate en vier vrienden komt al evenzeer als een schok. Zij komen om in het bloedbad dat weldra onder de naam ‘Manson-moorden’ de geschiedenis zal ingaan.
Ook aan het leven van president Ho Tsji Minh van Noord-Vietnam komt dit jaar een einde. Temidden van de oorlog sterft hij op respectabele leeftijd – gewoon in bed.
Dan zijn er de politieke loopbanen die eindigen in 1969. Dat van Dubcek vermeldden we al. Een voor velen minder tragisch einde is dat aan het presidentschap van Charles de Gaulle. Als bij referendum zijn voorstellen tot ondermeer herziening van de Senaat finaal worden weggestemd, stapt hij de volgende dag meteen op. Later dat jaar overlijdt hij.
Uit de hand
Waar wonderbaarlijk genoeg geen eind aan komt – al heeft hij nog zo zijn best gedaan – is de politieke loopbaan van Edward Kennedy, die bij Chappaquiddick op wel heel onverantwoorde wijze te water geraakt en er op nog laakbaarder wijze weer uitkomt: hij blijkt op zijn zachtst gezegd niet helemaal nuchter te zijn geweest toen hij erin dook; hij was evenmin helemaal alleen. Hij komt er echter wel alleen uit: Mary Jo Kopechni blijft in de auto achter en zal het niet overleven.
Er komt dit jaar ook geen eind aan Willemstad, Curacao, al doet de te hoop gelopen morrende menigte nog zo zijn best. Wat begon als een staking om hoger loon, loopt gierend uit de hand en ontaardt in brandstichting en plundering op grote schaal. Willemstad brandt, maar overleeft.
Nieuw en sterk
Van wat dit bewuste jaar begint, blijkt bijna dertig jaar later nog steeds veel in functie te zijn: de Concorde, die evenals de Boeing 747 zijn eerste proefvlucht maakt; Yassar Arafat, net benoemd tot PLO-leider; en Mouammar Kaddafi, van wie de kranten in september schrijven: ‘Men neemt aan dat Kaddafi de nieuwe sterke man in Libië is’.
Ook Olaf Palme, Willy Brandt en Golda Meir treden dit jaar aan. Hen zal het minder goed vergaan.
Een paar zaken houden het minder lang vol: studenten een paar dagen in het Maagdenhuis, de Drie van Breda nog heel wat jaartjes in Breda en John Lennon en Yoko Ono een week in bed.
Gemeenten stappen over op computer
Kunnen wij ons anno 1998 nog een ambtenaar voorstellen zonder toetsenbord en beeldscherm? Komt het nog voor dat wij, als we over de telefoon ons klantnummer, sofi-nummer, oproepnummer, bevolkings- of rugnummer hebben doorgegeven, niet het vertrouwde geratel op een toetsenbord horen aan de andere kant van de lijn? Beseffen we wel dat dat iets is van de laatste tijd?
‘Op 23 april jl. werd bij het Gemeentelijk Rekencentrum van Rotterdam officieel de eigen computer, een Siemens 4004/45, in gebruik genomen. Tot nu toe maakte men gebruik van servicebureaus.’ Dit meldt Computable van juni 1969. En daarmee, zo begrijpen we, wordt een belangrijke eerste stap gezet. Want ‘Hiermee is een begin gemaakt met een grootscheepse automatisering van de Nederlandse gemeentelijke administraties. De gedachten gaan uit naar ongeveer vijftien grote geautomatiseerde centra waar alle Nederlandse gemeenten op zullen worden aangesloten.’
En dat de zaken meteen serieus worden aangepakt, blijkt wel uit het volgende: ‘De Siemens 4004/45-computer is uitgerust met een geheugen van ruim 131.000 posities en magnetische banden die kunnen worden gelezen en beschreven met een snelheid van 120.000 tekens per seconde. Hoge verwerkingssnelheden zijn in gemeentelijke administraties van een dergelijke omvang een noodzakelijkheid daar de hoeveelheid te verwerken gegevens geweldig uitgebreid is.’
Dagelijks nieuwe toepassingen
Al staat de computer nog pas helemaal aan het begin van zijn ontwikkeling – of misschien ook wel juist daardoor, vrijwel dagelijks worden nieuwe toepassingen gemeld. Een greep uit Computable van november 1969:
Waarschuwingssysteem voor weg- en weercondities
Langs de onlangs geopende Tomei Expressway […] is een automatisch waarschuwingssysteem voor weg- en weercondities ten behoeve van het automobielverkeer ingesteld (is het niet schokkend te zien dat de computer er al was toen men auto’s nog ‘automobielen’ noemde?; red.). Het systeem is zo ontworpen dat ijs-, mist-, wind- en regenmetingen automatisch worden verricht, waarbij de resultaten zichtbaar worden gemaakt op indicatiepanelen langs de weg.
Hotel automatiseert kamerreserveringen
In het Diplomat-hotel te Hollywood wordt momenteel een computersysteem geïnstalleerd dat de kamerreserveringen zal gaan bijhouden. De computer, een NCR Century 100, zal dagelijks lijsten afdrukken van de tot dan toe gereserveerde kamers.
Computer regelt stroomverbruik van staalsmelterij
In de staalsmelterij van Borg Warner Corporation te New Castle, Indiana, VS, wordt gebruik gemaakt van een Honeywell analoog computersysteem om het energieverbruik binnen de gestelde grenzen te houden. Deze grenzen worden onder meer bepaald door het contract dat Borg Warner Corp. heeft met het energiebedrijf van New Castle; in het contract is een vast bedrag overeengekomen voor een bepaalde hoeveelheid kW per uur. Elke kilowatt per uur meer moet extra betaald worden en om dat te voorkomen, heeft men een computer aangeschaft.
