‘Om als gelijke beschouwd te worden, moet je twee keer zo goed zijn als de andere kinderen.’ Dat kreeg Patricia Ryan als jong meisje te horen. Haar ouders verwachtten dat als zij beter haar best zou doen, ze meer zou presteren dan haar blanke leeftijdsgenootjes. Nu zetelt zij in Nederland als algemeen directeur van het Europese hoofdkantoor van WRQ; een zeer vooraanstaande, maar niet zo bekende Amerikaanse leverancier van connectiviteitssoftware.
Zeker in Europa is het niet erg gebruikelijk dat een dergelijke positie bekleed wordt door een vrouw, laat staan een donkere vrouw. Toch zegt zij nooit bewust aan haar carrière gewerkt te hebben. Haar werkwijze is simpel maar doeltreffend: "Ik heb altijd geprobeerd het werk dat ik deed zo goed mogelijk te verrichten, zonder de bedoeling ergens anders te komen."
Patricia Ryan kwam na haar studie journalistiek min of meer toevallig terecht bij IBM waar ze begon als systeemontwerper. Al gauw werd haar gevraagd of ze een verkoopfunctie wilde. Op zich had ze daar geen bezwaar tegen, maar ze voelde zich er nog niet klaar voor. Toen de vraag haar voor de derde keer in één week gesteld werd, stemde zij er toch maar mee in.
Het was begin jaren tachtig en vrouwelijke verkopers zag je nog niet zoveel in de IT. Zij was pas 24 en bovendien zwart. Ze was, zegt ze, doodsbang. En juist zij kreeg een klant onder haar hoede die nogal berucht was; een walgelijke, vette schreeuwlelijk waar niemand graag naartoe wilde. Omdat ze net nieuw was, boden haar collega’s echter aan deze klant van haar over te nemen. Maar ze had zich voorgenomen haar nieuwe baan naar beste kunnen te vervullen en ging niet op hun aanbod in.
Verkocht
De bewuste klant had haar voorganger letterlijk de deur uitgesmeten en wilde nu kennismaken met de nieuwe vertegenwoordiger. Hij wist alleen dat deze Pat Ryan heette en ging er vanuit dat het om een man ging. "Who the hell are you?" waren zijn eerste woorden. Toen bleek dat zij Pat Ryan was, volgde de ergste scheldtirade die zij ooit in haar leven had meegemaakt.
Nadat hij eindelijk uitgeraasd was over zijn haat tegen IBM in het algemeen en IBM-systemen in het bijzonder, waren de enige woorden die Ryan kon uitbrengen: "Goed, maar wat wil je dat ik eraan doe?" Het ontwapende hem volledig. Blijkbaar had nog nooit iemand hem deze vraag gesteld. Verkopers gingen tegen hem in of verdedigden IBM, maar ze luisterden nooit. Door haar reactie was de schreeuwlelijk op slag verkocht – en met hem zes systemen. Ryans eerste verkoopsucces was een feit.
Contrast
Na een snelle carrière bij IBM, klom ze in nog hoger tempo op bij WRQ. Met haar bescheiden, sympathieke houding en haar jargonloze manier van spreken, vormt ze een aangenaam contrast met het meer gebruikelijke type IT-manager. WRQ is overigens ook een minder gebruikelijk bedrijf. ‘Het best bewaarde geheim van de IT-industrie’ is het wel eens genoemd. Het bestaat al sinds 1981, behaalde in 1996 een omzet van 131 miljoen dollar en heeft wereldwijd bijna zevenhonderd werknemers. Niet alleen de producten vallen regelmatig in de prijzen maar ook de manier waarop het bedrijf met zijn personeel omgaat.
De WRQ-cultuur wordt gekenmerkt door een zeer grote mate van individuele vrijheid en verantwoordelijkheid. Hierdoor kan de hiërarchie beperkt blijven tot slechts drie management-lagen voor zevenhonderd werknemers. Niet blijkt om te kunnen gaan met deze vrijheid. Ryan: "Sommige mensen willen weten wat ze gaan doen, aan wie ze rapporteren, kortom wat voor een baan ze hebben. Bij WRQ laten we het vaak aan de werknemer zelf over om te bepalen wat zijn functie is. Wij geven wel aan waarop we willen dat hij of zij zich concentreert." Ryan is zelf door 25 mensen geïnterviewd voordat ze werd aangenomen.
Tegenwoordig verloopt het proces noodgedwongen iets efficiënter, maar de kandidaten voeren nog steeds een flink aantal sollicitatiegesprekken. Niet alleen met de manager, maar ook met een groot deel van eventueel toekomstige collega’s. ‘WRQ-mensen’ hebben weinig leiding nodig, zijn creatief, energiek en moeten goed in een team functioneren. Van workaholics is het bedrijf niet gediend. "De balans is precair", aldus Ryan. "Ze moeten toegewijd zijn, maar naast het werk ook een leven hebben."
Eenmaal in dienst, dan blijven ze het bedrijf meestal trouw. Het verloop bij WRQ is 9 procent, een stuk lager dan het gemiddelde in de branche. Dat ligt tussen de 15 en 20 procent. Het nieuwe kantoor in Seattle – ontworpen volgens de wensen van de werknemers – is voorzien van ondermeer een fitnessruimte, een slaapkamer, een massagekamer, een speelkamer, een babyvoedkamer en een basketbalveld. Bovendien zijn er maar liefst drie fietsenstallingen. De enkele tientallen medewerkers die dagelijks op de fiets komen hoeven niet zoals in fietsland Nederland bezweet of natgeregend achter hun bureau plaats te nemen; douches en lockers zijn voorhanden. De werktijden bij WRQ zijn redelijk en flexibel. Op deze manier probeert het bedrijf te voorkomen dat zijn mensen voortijdig opbranden.
Autoracen
Ryans eigen leven is goed in balans. Haar man is voorlopig stay-at-home dad en past op hun zesjarig zoontje Cameron. Ze heeft voldoende tijd voor haar familie en haar hobby’s, waaronder hardlopen en zeilen. Daarnaast doet ze elk jaar iets dat ze nog nooit eerder gedaan heeft, om niet vast te roesten. Autoracen en mountainbiken zijn al aan de beurt geweest, zeilen langs de Griekse eilanden staat voor dit jaar op het programma.
Ryan zal in totaal drie jaar in Nederland blijven, waarvan de helft er nu op zit. Ze heeft zich tot taak gesteld de bekendheid van WRQ te vergroten, waardoor het bedrijf ook de komende jaren in flink tempo zal kunnen blijven groeien. Om nieuwe producten te kunnen afzetten, heeft het een groot netwerk van distributeurs en var’s (value added reseller) nodig. In de nabije toekomst zal het volgens Ryan steeds vaker voorkomen dat binnen één bedrijf een grote variëteit aan platformen voorkomt; ‘Wintel’ en Dos en NC’s naast elkaar bijvoorbeeld. Dat zou gunstig zijn voor WRQ dat ondermeer de software levert om een dergelijke cocktail probleemloos te laten functioneren.
Typisch WRQ
Wat zal Ryan doen als ze terug is in Amerika? Ze heeft geen idee. Haar ‘uitstap’ naar Nederland had ze ook nooit gepland. Ze weet niet wat haar verantwoordelijkheden zullen zijn of welke functie op haar visitekaartje zal staan. Ze hoopt dat ze de ervaring die ze hier opdoet daar weer kan toepassen. Ze heeft er alle vertrouwen in dat er ‘iets’ zal zijn, maar wat? Typisch WRQ dus.
De Nederlandse taal beheerst Ryan nog niet. Ooit begon zij aan een cursus, maar was zo vaak op reis dat ze vrijwel nooit aanwezig kon zijn. Ironisch, want zijzelf was het die het cursusprogramma had opgezet.
