Afgelopen zondag 21 september ging in de Engelse havenplaats Southampton de zevende editie van de beroemde zeilwedstrijd The Whitbread Round The World Race van start. Tussen de ruim honderdvijftig zeilers die meedoen aan de langste en zwaarste oceaanrace ter wereld, zit ook een Nederlandse ploeg. Zeer platte, lichte laptops, ultra-kleine telefoons en de nieuwste miniatuur ‘global positioning systemen’ staan hen bij.
Peter Tans (38), ervaren zeiler en de ’techneut’ aan boord van de Brunelsunergy, geeft een rondleiding door ‘zijn’ boot. Diverse futuristische snufjes voorzien de moderne boot van kennis en daardoor macht. "Het draait allemaal om communicatie en navigatie voor de race", stipt hij telkens weer aan. Het formule 1-schip is uitgerust met de nieuwste high-tech apparatuur, speciaal voor het zeilen. Sommige onderdelen, zoals de wave technology processor, zijn zelfs specifiek op maat gemaakt voor de Brunel Sunergy. Deze golfverwerker is een combinatie van software en hardware die de invloed van golfslag en wind berekent.
Digitaal arsenaal
Dit digitale arsenaal moet ervoor zorgen dat de overwinning wordt behaald. Geen geringe opgave, bekent ‘systeembeheerder’ Tans. "De andere deelnemers hebben ook wel dit soort dingen aan boord. Bovendien heeft elk jacht wel zijn eigen innovaties wat betreft algeheel ontwerp, rompvorm, mastplaatsing, zeiloptuiging, enzovoorts." Wedstrijdzeilen is allang niet meer alleen mens versus natuur. Net zoals zijn tegenstanders is de Brunelsunergy vanaf de eerste schets met techniek geschapen, begeleid en geïntegreerd.
Dit alles uit zich in een verbeterd ontwerp, een super-gestroomlijnde romp, de nieuwste lichtgewicht kunststofmaterialen èn het hokje van Peter Tans. De technische man van de Brunelsunergy verricht zijn telecom-werkzaamheden in een piepklein kamertje-met-zitplank benedendeks. Recht onder de stuurplaats is een ruimte ingericht waar twee – niet al te grote – mensen aan de apparatuur kunnen zitten. De integratie mens-machine lijkt hier zeer nabij, al was het maar door het nagenoeg ontbreken van elleboogruimte. "Tja, het is wel even bukken, maar zo scheelt het weer ruimte èn gewicht", legt Peter uit.
Heilig credo
Uiteindelijk komt het daar allemaal op neer; gewichtsbesparing en daardoor snelheidswinst. Dit heilige credo is tot in het extreme doorgevoerd. Het zeiljacht is bijna kaal in zijn spaarzaamheid. "De binnenkant is ook niet geverfd", wijst Peter Tans lachend aan. Inderdaad, de naakte kunststofvezels zijn duidelijk zichtbaar. "Alles om gewicht te besparen", benadrukt de zeiler. Het is dus eigenlijk vanzelfsprekend dat de meevarende technische middelen geheel uit mobiele apparatuur bestaat. Zeer platte en vooral lichte laptops, ultra-kleine telefoons, de nieuwste miniatuur Global Positioning Systemen. Alles moet klein, kleiner, minuscuul en licht, lichter, liefst gewichtloos.
De techniek zit echter niet alleen in het werkplekje van Peter; het steekt ook bovendeks de kop op. Het oppervlak van het zeiljacht heeft op diverse strategische plekken kleine indicatoren die de constante stroom van data weergeven. Gegevens zoals bijvoorbeeld de snelheid van de boot ten opzichte van het water, de wind en een fictief stilstaand meetpunt. Om zoveel mogelijk relevante informatie te verkrijgen, wordt er aan boord nog meer gespecialiseerde software gebruikt voor het meten, berekenen en analyseren van de omstandigheden. Hierbij wordt er ook gekeken naar weersvoorspellingen die via satellietverbindingen binnenstromen, en bestaande informatie over de te varen route.
Verder gebruikt het Nederlandse team onderzoeksresultaten van het Knmi dat metingen betreffende de stromingen, het weer en wat al niet meer op de Whitbread-route over de afgelopen jaren. Naar aanleiding hiervan kan de bemanning dan de meest gunstige route uitstippelen. Dit is echter nog niet alles. Het jacht zelf wordt ook constant veranderd en verbeterd. Natuurlijk worden er verschillende soorten zeilen gebruikt, maar ook de masten zijn verwisselbaar naar gelang de eisen en verwachtingen. Vandaar ook dat de Nederlanders twee mammoetcontainers hebben met extra materiaal, gereedschap en onderdelen. Deze ‘mobiele’ reserves worden om en om vervoerd naar de negen etappe-haltes, zodat er altijd eentje klaarstaat bij de volgende finish.
Round Europe Race
Om zowel bemanning als boot op de proef te stellen deed de Nederlandse Whitbread-delegatie de afgelopen zomermaanden mee aan de Round Europe Race. Een test die het team glansrijk doorstond. Het eindresultaat was een glorieuze eerste plaats en diverse etappezeges. Bij de finish van de vierde, tevens langste, etappe had de Brunelsunergy een ruime voorsprong van één uur en vierenvijftig minuten op de nummer twee, het Zweedse Whitbread-jacht EF Language. Ondanks deze triomfen werden er vele veranderingen doorgevoerd. Schipper Arend van Bergeijk droeg bijvoorbeeld de leiding van het schip over aan teamgenoot Hans Bouscholte. In tegenstelling tot het democratische bestuur aan wal, moet er op zee een sterke discipline en leiding heersen. Nog meer dan tijdens de Europese wedstrijd het geval was. Één overwinning is duidelijk niet genoeg voor het veeleisende Nederlandse Whitbread-team.
Volgens Peter Tans was deze Europese topwedstrijd namelijk niet zo zwaar als de nu begonnen wereldrace. "Toch hebben we er veel aan gehad als voorbereiding op de Round The World. En we konden zo ook nog wat wijzigingen aanbrengen en uitproberen", benadrukt de zeiler. Het leek wel alsof de Brunelsunergy nooit af was. "Er kwam altijd wel weer iemand met een idee om de prestaties te verbeteren." Soms bleek een suggestie tot niets te leiden, soms leverde een aanpassing een enkele seconde winst op. En dat zijn de tijdsverschillen waarmee uiteindelijk gewonnen wordt.
Training en oefening
De thuishaven van het Brunel-team, in de zee- en sporthaven Marina te IJmuiden, gonst het dan ook van de activiteiten. Na aflevering van het jacht op één april van dit jaar, wordt er elke dag aan gesleuteld. Zeilen vermaken, de naden op een andere manier stikken; er wordt zelfs geoefend met het fabriceren van rompbeplating. Onderweg zou er maar iets mis gaan. Dan moet de bemanning binnen ‘no-time’ de opgelopen schade kunnen herstellen. "Als we ook maar enkele seconden verliezen, kunnen we de race wel vergeten", verzekert Peter. "Een klein gaatje in de romp zouden we misschien nog wel kunnen hebben. Gebeurt er iets ergers dan we zijn de klos", zegt de wachtleider met bloedserieuze blik. "Zo’n race is mentaal heel erg zwaar", benadrukt hij. Om de zeilers al vanaf het begin vertrouwd te maken met hun schip, hebben zij actief meegeholpen met de bouw.
Om voor de Whitbread-race te trainen en om wijzigingen en reparaties uit te voeren heeft de Nederlandse ploeg behoorlijk wat ruimte nodig. In IJmuiden hebben de mannen de beschikking over een complete loods met werkplaats, zeilvermakerij, slaapkamers, keuken en woonkamer. "We hebben hier inderdaad nogal wat leefruimte", lacht reserve-bemanningslid Simon Keijzer. Hij verzorgt de externe communicatie en geeft ‘en passant’ een ‘grand tour’ langs de wal-faciliteiten. Simon is de dertiende zeiler van het team en staat continu klaar voor het geval er iemand geblesseerd raakt. Tijdens de Europe-race bijvoorbeeld brak bemanningslid Hans Horrevoets een teen. Bij een testvaart met nieuwe zeilen viel één van de zeilers bijna overboord. Deze pechvogel kon zich nog vastgrijpen aan de reling, maar hij hield wel een gekneusde enkel aan dit ongelukje over. De hele bemanning heeft dan ook een intensieve training voor ‘eerste hulp op zee’ doorlopen.
Jong talent en oude rotten
Het Nederlandse team bestaat overigens niet alleen uit Hollanders. Om de Whitbread-race te winnen, zijn de beste mensen nodig, beamen Keijzer en Tans. De overwinning is echter niet het enige doel van deze missie. De bemanning moest een goede mix worden van ervaren topzeilers en jong talent. Hierbij kunnen de nieuwelingen leren van de oude rotten, zoals Peter Tans. Deze zeilfanaat doet nu alweer voor de derde keer mee aan de Whitbread-race en hij heeft nog veel meer tochten op zijn ‘cv’ staan. Peter leeft simpelweg voor de zeilsport. De vraag wanneer hij voor het eerst te water ging, weet hij niet één-twee-drie te beantwoorden. Na enkele seconden peinzen, zegt hij schouderophalend: "Ach, ik zeil al sinds ik kan lopen. Mijn ouders zeilen namelijk ook." Het lijkt allemaal de gewoonste zaak van de wereld voor Peter. Waarschijnlijk is dat het ook. Wel met uitdagingen en verrassingen, maar op een bepaalde manier toch ook weer gebruikelijk.
Dit gevoel van vertrouwdheid hebben Peters mede-zeilers ook in hart en nieren zitten. De ‘jonge talenten’ misschien nog in mindere mate, maar de oudgedienden weten niet beter. Al met al heeft de Brunelsunergy behoorlijk wat grote namen in de zeilwereld aan boord. Schipper Hans Bouscholte, oud-schipper Arend van Bergeijk, Whitbread-schipper Gerald ‘Rogi’ Rogivue, zeilmaker Ivan Brunner, materiaalexpert en bootbouwer Arjen van Gent, zeilmaker Hans Horrevoets, Europees Imx-zeilkampioen Marc Hulssen, scheepstuiger Michael ‘Mikey’ Joubert, Europees Ims-zeilkampioen Simon Keijzer, voordekker Piet van Nieuwenhuyzen, zeilmaker Colin Richardson en wereldkampioen in de X99-zeilklasse Erik van Vuuren. Plus natuurlijk wachtleider annex elektronica-expert Peter Tans.
Deze topsamenstelling van ervaren mensen is zeker niet overdreven, maar eigenlijk noodzakelijk. De Whitbread is namelijk de ‘zwaarste oceaanrace ter wereld’ en heeft een recordaantal van negen etappes en een totale lengte van 58.253 kilometer (31.600 zeemijlen). Deze wereldwijde slijtageslag wordt om de vier jaar gehouden en duurt deze keer maar liefst negen maanden. De laatste etappe zal op 24 mei volgend jaar beëindigd worden. Dan zal pas blijken wie van de vijftien deelnemende schepen de overwinning heeft behaald. De zeilteams vertegenwoordigen ondermeer de Verenigde Staten, Zweden, Noorwegen, Monaco, Australië en Nederland. Het evenement krijgt 540 televisie-uren via 3800 uitzendingen in 177 landen over de hele wereld. De Nos neemt hiervan 26 uur voor zijn rekening. Het Nederlandse team geniet van deze belangstelling, net zoals natuurlijk hun sponsors. Zeilen is namelijk één van de vele topsporten die niet zonder steungelden kan worden beoefend.
Media-training
Ter voorbereiding op deze ‘media-exposure’ heeft de gehele bemanning – inclusief de reserve-zeilers en de ondersteunende landrotten – een intensieve training doorlopen. Hoe te reageren op vragen, wat te zeggen en vooral op wat voor manier. Jawel, de zeevaarders zijn gedrild in woordenschat, intonatie, uitspraak, gezichtsuitdrukking en wat al niet meer. Tijdens de vele media-oefeningssessies is er zelfs aandacht besteedt aan fysieke houding. Hierbij moest er wel even gelet worden op de kleding. Deze is namelijk rijkelijk bezaaid met de logo’s van de sponsorende bedrijven. Belichting is belangrijk.
Het Nederlandse Whitbread-team heeft vele noodzakelijke fondsen en giften los gekregen voor hun wereldrace. Het leeuwendeel van de sponsoring is voor rekening van de Abn Amro Bank, Brunel International en Sunergy. Laatstgenoemde bedrijf, dat zich specialiseert in het gebruik van natuurvriendelijke energiebronnen, nam ook het initiatief voor de bouw van het zeiljacht. Behalve van deze drie grote jongens heeft het Nederlandse Whitbread-jacht nog veel meer steun ontvangen. Ook van grote organisaties die niet alleen hun naam willen lenen, maar vooral hun producten. Zo zijn de meevarende laptops geleverd door computerfabrikant Compaq en is er ook een Mac-systeem voor de speciale routeringssoftware Mac See.
Geïsoleerd van de wereld
Ondanks alle moderne communicatiemiddelen zijn de zeilers tijdens het varen geheel afgesneden van de beschaving. "We weten totaal niet wat er in de wereld gebeurt als we onderweg zijn", bekent Peter Tans. Alle telecom-apparatuur, sterker nog: alles, aan boord van het jacht wordt gebruikt voor het zeilen van de race. En om te winnen natuurlijk. Vandaar ook de strikte voorschriften wat betreft voedselvoorraden, reserve-onderdelen, gereedschap en bagage. Elke zeiler mag maar een paar kledingstukken meenemen. Schone was wordt bij elk ‘checkpoint’ weer aan boord genomen. Peter kondigt echter vrolijk aan dat hij het met nog minder kleren zal doen. De reden: hij rookt graag een sigaretje en een voorraadje tabak kost nu eenmaal gewicht. "Maar dat heb ik er graag voor over, hoor", zegt de zeiler terwijl hij een rokertje in de mond steekt.
Jasper Bakker, redacteur Computable
Rond de wereld met www.whitbread.org
Voor het eerst is de Whitbread zeilrace om de wereld voor zeilliefhebbers van dag tot dag te volgen. De Amerikaanse sportpromotor Quokka Sports heeft daartoe met Tandem Computers en Compuserve een internet-site opgezet. Elke zes uur worden de posities bijgewerkt van alle schepen in de negen maanden durende race rond de wereld. De schepen sturen videobeelden, e-mail en geluidsfragmenten naar de site. Het geheel wordt gelardeerd met nieuwsberichten en de mogelijkheid om virtueel te racen met de ‘echte’ schepen. De echte zeilfans stoppen dus www.whitbread.org in de bookmarks van hun Internet-browser.
