De strijd om de desktop-besturing

Voor de besturing van zijn bureaucomputer kan de gebruiker nu kiezen uit grofweg Apple-, Windows- en Unix-systemen. Eind dit jaar moet ook Be OS beschikbaar zijn. Computable bespreekt de ontwikkelingen op het gebied van besturingssystemen voor desktops en het huidige en in de nabije toekomst te verwachten aanbod.

Tien jaar geleden al bestonden er twee smaken bureaucomputers: de PC en de Macintosh. De PC draaide onder MS-DOS en de Macintosh onder Mac OS. Ondanks de technische superioriteit van het grafisch georiënteerde Mac OS brak deze technologie niet door vanwege een gebrek aan applicaties; MS-DOS domineerde de markt.
De behoefte aan krachtige en gebruiksvriendelijke besturingssystemen voor de bureaumachine bleef groeien. Tegenwoordig omvat het aanbod grofweg Apple-, Windows- en Unix-systemen. De toekomst van Be OS, dat eind 1997 voor het eerst beschikbaar komt, is nog onzeker. Het eens zo machtige MS-DOS heeft het veld moeten ruimen. In 1994 werd de laatste versie, 6.22, uitgebracht.
Unix is in academische kringen ontwikkeld als besturingssysteem voor servers. Als desktop-besturingssysteem is het relatief nieuw (sinds 1990 verkrijgbaar). Unix bestaat ongeveer twintig jaar en wordt beschouwd als een volwassen, betrouwbaar en krachtig systeem. Volgens velen uit de IT-industrie heeft een besturingssysteem die tijd nodig om volwassen te worden. Unix was aanvankelijk karakter-gebaseerd, complex en ontoegankelijk. Techneuten hebben het systeem stukje bij beetje uitgebreid, door zogenaamde scriptjes, stukjes functionaliteit, te schrijven.
Elke software-ontwikkelaar kan zelf het systeem uitbreiden met zelf geschreven functionaliteit. Door deze mogelijkheid en de populariteit van het besturingssysteem ontstonden verschillende dialecten. Hewlett-Packard, IBM en Sun kwamen met een eigen Unix-dialect. IBM en Sun hebben ook een desktopversie ontwikkeld. Voor client/server-netwerken werd voor zowel de centrale server als het werkstation een besturingssysteem op de markt gebracht. Inmiddels is het Unix-systeem gegroeid van een technisch georiënteerd naar een meer gebruiksvriendelijk systeem. De huidige Unix-systemen hebben zelfs een grafische gebruikersinterface.

Hoe erg het mis kan gaan

Software ontwikkelen is vaak een moeizaam proces. Er zijn legio voorbeelden van softwareprojecten die uiteindelijk niet of te laat zijn opgeleverd, of veel duurder waren dan gepland. Dit geldt voor zowel maatwerkprogrammatuur als standaardpakketten. De recente geschiedenis in de ontwikkeling van besturingssystemen levert ook weer flagrante voorbeelden op van hoe erg het mis kan gaan.
Door de omvang en de complexiteit van moderne besturingssystemen is de ontwikkeling ervan problematisch, tijdrovend en geldverslindend. Is het systeem eenmaal af, dan duurt het nog jaren voordat alle bugs verwijderd zijn en het aan alle gebruikerseisen voldoet wat betreft functionaliteit, robuustheid en schaalbaarheid. Pas dan mag een systeem gekwalificeerd worden met de titel ‘volwassen’.
Apple heeft zijn poging om een nieuw en revolutionair besturingssysteem te ontwikkelen gestaakt voordat het project, met de codenaam Copland, gereed was. Windows 95 is in 1996 uitgebracht en de nieuwe Windows-versie wordt voorzichtigheidshalve Windows 9x genoemd, omdat niemand een zinnig woord kan zeggen over de definitieve opleveringsdatum.

Essentiële kenmerken

De eisen waar een modern besturingssysteem aan moeten voldoen zijn dan ook niet gering. Technisch hoogwaardige eigenschappen van besturingssystemen zijn: binaire compatibiliteit, multiprocessing, multitasking, multithreading, geheugenbescherming (memory protection) en 64-bits technologie.
Binaire compatibiliteit wil zeggen dat de programmatuur die onder de vorige versie van systeemsoftware draaide ook onder een nieuwe versie functioneert. Op dit punt is met name de kritiek op de systemen van Microsoft groot. Niet alle Windows 3.1-software draait onder Windows 95. Overstappen op een nieuwe versie betekent dan dat applicaties moeten worden gehercompileerd of anderszins aangepast, wat vaak een kostbare en tijdrovende operatie is.
Ondersteuning van multiprocessing betekent dat het systeem meer dan één processor gebruikt voor zijn taken. Behalve Windows 95 en zijn opvolger ondersteunen alle besturingssystemen voor de desktop multiprocessing.
Multitasking is op twee manieren te ondersteunen. De meest ideale is pre-emptive multitasking: het besturingssysteem regelt de taakverdeling van verschillende toepassingen over de processor. Bij besturingssystemen met cooperative multitasking vechten de applicaties zelf uit hoe groot het beslag is dat ze leggen op de processor. De applicaties zelf moeten dus zodanig geschreven zijn dat ze klaar voor multitasking zijn.
Multithreading-besturingssystemen gebruiken programma’s of delen daarvan gelijktijdig voor verschillende applicaties. Mac OS is het enige besturingssysteem zonder faciliteiten voor multithreading.
Een essentieel kenmerk is geheugenbescherming. Systemen met geheugenbescherming reserveren voor elke toepassing die actief is een bepaald deel van het intern geheugen. Als één van de applicaties vastloopt, heeft dit geen consequenties voor de overige programma’s. Werkt het systeem niet met geheugenbescherming, maar met gedeeld geheugen, dan kan het voorkomen dat door het vastlopen van een programma het hele systeem crasht. Windows 95 en Mac OS bieden deze veiligheidsmaatregel niet. Microsoft zegt dat de volgende Windows-release wel geheugenbescherming bevatten.
De laatste belangrijke ontwikkeling in zowel processor- als besturingstechnologie is de 64-bits technologie. Hoewel de meeste systemen nog op 32-bits technologie gebaseerd zijn, doet de brute 64-bits rekenkracht langzaam maar zeker zijn intrede. IBM voert het in zijn nieuwe versies van AIX en OS/2 in. Ook Sun laat Solaris steeds meer eigenschappen draaien op 64-bits technologie. Grafische applicaties, gegevenspakhuizen en analysesoftware zullen het meeste profiteren van de introductie van 64-bits. Die programma’s maken namelijk het meeste gebruik van de voordelen en mogelijkheden die 64-bits te bieden heeft: grotere bestanden, meer intern geheugen, een snellere processor en vlottere I/O; vluggere in- en uitvoer bekort de responstijden tussen systeem en randapparatuur drastisch.

Keuzecriteria verschuiven

De ontwikkeling van Internet heeft veel invloed op het denken over besturingssystemen. Tot voor kort werd de keuze voor een besturingssysteem voornamelijk bepaald door de applicaties die men wilde draaien. Voor zware applicaties werd bij voorkeur een zwaar besturingssysteem als Unix gebruikt. Met de ontwikkeling van Internet, netwerkcomputing en daardoor de programmeertaal Java wordt het draaien van een bepaald type applicatie minder afhankelijk van het specifieke besturingssysteem en het hardwareplatform. Dit omdat alleen de representatie, het scherm, op de desktop aanwezig hoeft te zijn. De applicatielogica draait op een applicatieserver.
De keuzecriteria voor een besturingssysteem verschuiven daardoor in de richting van het type gebruiker. Een gebruiker die zware professionele toepassingen draait en dus een PC nodig heeft, gebruikt een overeenkomstig besturingssysteem. Een gelegenheidsgebruiker, een gebruiker van tekstverwerkers en spreadsheets bijvoorbeeld, heeft geen professionele en zware omgeving nodig. Hij kan het stellen met een NC (Netwerk Computer), waarop een dienovereenkomstig besturingssysteem draait.
De enige eis waar een besturingssysteem verder aan moet voldoen, is dat het een Java Virtual Machine (JVM) bevat. De JVM-component verwerkt de Java-applets. Hoe deze ontwikkeling precies zijn technische weerslag vindt in de verschillende besturingssystemen is nog onduidelijk. De hype rond Java duurt nu al twee jaar, maar er zijn nauwelijks Java-applicaties beschikbaar. "Er wordt meer over dan in Java geschreven", zoals een journalist onlangs opmerkte.
Een tweede invloed van Internet is de wijze waarop nieuwe versies worden gedistribueerd. Vaak worden nieuwe versies stukje bij beetje beschikbaar gemaakt, via Internet. Eens in de zoveel tijd worden alle toevoegingen en wijzigingen gebundeld, geïntegreerd met de oude versie en als nieuwe versie uitgebracht.

De concurrentiepositie

Met de perikelen rond Apple wordt de toekomst van het Apple-platform onzeker. Het huidige Mac OS, dat geen multithreading en geheugenbescherming ondersteunt, heeft waarschijnlijk onvoldoende kracht om de concurrentie met Windows aan te gaan. Apple is afhankelijk van het succes van Rhapsody en het aantal applicaties wat daarvoor beschikbaar komt. Be OS, het systeem voor de Apple-klonen, moet zich nog bewijzen.
De Unix-systemen zijn technologisch het verst en het meest robuust. Hier vindt 64-bits technologie steeds meer ingang, waardoor de positie als krachtig professioneel besturingssysteem gehandhaafd blijft.
De positie van Windows 95 en Windows NT lijkt rooskleurig. Ondanks de complexiteit en de bugs die in het systeem opduiken domineert Windows op de desktop van de gemiddelde gebruiker. De enorme kracht van Microsoft op zowel technisch- als marketinggebied zorgt ervoor dat Windows zich continu ontwikkelt en dat er veel applicaties voor beschikbaar zijn. Veel softwareleveranciers geven af op het Microsoft-product, maar niemand kan het zich veroorloven het platform te negeren. De markt denkt dat Windows over een aantal jaren de graad van volwassenheid bereikt die Unix nu heeft. Windows legt beslag op het grootste gedeelte van de markt. Een belangrijke reden om voor Microsoft te kiezen is de lage prijs. Vergeleken met Unix is NT ongeveer een factor vier goedkoper.
Het Apple-, het Unix- en het OS/2-platform vechten om een plaats bij de professionele gebruiker: de grafici en technici, die grote rekenkracht nodig hebben.
 
AIX mikt op zware jongens
 
AIX is het Unix-besturingssysteem van IBM. Het heeft net als Windows NT een client- en een serverversie. Het kwam in 1990 voor het eerst beschikbaar.
AIX is ontstaan binnen de universiteit, omdat men daar behoefte had aan een krachtig besturingssysteem. De gangbare PC-besturingssystemen voldeden niet aan de academische eisen. Hoewel Unix in client/server-architecturen voornamelijk aan de server-kant wordt gebruikt, is AIX ook op de desktop bruikbaar. AIX is een dynamisch systeem: als het geherconfigureerd wordt, hoeft het niet opnieuw geboot te worden. Het wordt vooral toegepast in de zwaardere professionele omgeving, waar veel rekenkracht nodig is (bijvoorbeeld voor cad-pakketten, computer aided design).
De huidige versie van AIX, 4.2, is een volwassen besturingssysteem. Versie 4.3 komt waarschijnlijk in oktober uit. De huidige versie bestaat dan precies één jaar. De nieuwe release zal geen opzienbarende functionele noviteiten bevatten. Omdat het systeem volgroeid is, laat IBM het in de pas lopen met de technologische ontwikkelingen. IBM stelt nieuwe functionaliteit altijd meteen via het Web beschikbaar. De release van oktober is daarom een bundeling van alle nieuwe eigenschappen die het afgelopen jaar zijn ontwikkeld, waaronder de integratie van TCP/IP-standaarden en de ondersteuning van meerdere processoren.

Internetsoftware

IBM streeft met AIX naar een besturingssysteem dat betrouwbaar, beschikbaar en veilig is; een systeem waarop bedrijfskritische applicaties kunnen draaien. Door Internet en de ontwikkeling van elektronisch zakendoen blijft het belang van systeembeveiliging groeien.
Ontwikkelingen op het gebied van Internet en Java zullen in de nieuwe release hun weerslag hebben. De Java Developer Kit (JDK) van Sun Microsystems wordt al met versie 4.2 meegeleverd, evenals de bijbehorende jit-compiler (just in time). AIX-gebruikers kunnen dus hun eigen Java-applicaties ontwikkelen. Lotus Domino wordt vanaf versie 4.3 standaard met AIX meegeleverd. Ook de Internetsoftware van Netscape wordt cadeau gedaan.
De nieuwe release van AIX is gebaseerd op 64-bits technologie. Het systeem zelf zal hierdoor niet beter presteren. Slechts weinig eigenschappen van het besturingssysteem hebben de enorme 64-bits rekenkracht nodig. De zwaardere applicaties die draaien onder AIX, zullen wel profiteren en sneller worden. IBM is daarbij afhankelijk van de applicatieleveranciers. Het werkt bijvoorbeeld met Oracle samen om Oracle’s database optimaal te laten functioneren met deze 64-bits versie van AIX.
 
Nieuwe Solaris is versluierd
Solaris is het Unix-besturingssysteem van Sun Microsystems. Het is sinds begin jaren negentig beschikbaar.
Net als het Unix-systeem van IBM is Solaris een volwassen besturingssysteem. Het huidige versienummer 2.5.1 is sinds januari van dit jaar verkrijgbaar. Solaris wordt, zoals andere Unix-dialecten en zware besturingssystemen, vooral gebruikt door de professionele gebruiker; de software-ontwikkelaars, ontwerpers en andere gebruikers van applicaties die leunen op grote rekenkracht en een gedegen, volwassen besturingssysteem. Sun claimt dat Solaris het meest verkochte Unix-besturingssysteem is voor de bureaumachine.
Solaris bevat faciliteiten voor multitasking, geheugenbescherming, multithreading en multiprocessing. De huidige versie bevat tevens een aantal eigenschappen met 64-bits technologie. Solaris draait bijvoorbeeld op de 64-bits Sparc-processor en maakt hiervan gebruik voor zijn rekenwerk en asynchrone I/O-interfaces. Tot slot bevat Solaris CDE (Common Desktop Environment).
CDE is een flexibele en open gebruikersomgeving met een look and feel die voor alle Unix-platformen hetzelfde is. CDE realiseert volgens Sun een transparante toegang tot verschillende netwerkbronnen. Daarnaast zijn in CDE iconen beschikbaar voor veelgebruikte Unix-commando’s. Hierdoor heeft de traditioneel technische en karakter-gebaseerde Unix-omgeving een grafische gebruikersinterface gekregen. De iconen zijn met drag and drop te bewerken.

Niet bekend

De nieuwe versie van Solaris komt later dit jaar uit. De specificaties van deze release zijn nog uiterst vaag. Sun meldt dat de toepassing van 64-bits technologie in Solaris verder zal toenemen, bijvoorbeeld voor het bestandssysteem-interface. Dat maakt het omgaan met grotere bestanden mogelijk. Wanneer de nieuwe versie uitkomt is nog niet bekend. Onder welk versienummer dat gebeurt kan Sun ook nog niet zeggen. Wat de exacte wijzigingen en uitbreidingen van het besturingssysteem zijn is evenmin helder. Sun geeft te kennen dat de nieuwe versie een aantal Java- en Internet-mogelijkheden gaat bevatten. Daarnaast zegt de onderneming over de hele linie te werken aan het vriendelijker maken van de gebruikersinterface en het uitbreiden van de 64-bits mogelijkheden.
 
Mac OS is nog niet bevroren
Met de komst van de eerste Apple Macintosh-hardware in 1984 verscheen tevens het eerste bijbehorende besturingssysteem: Mac OS. De grafische gebruikersinterface werd als revolutionair gezien.
De gebruiksvriendelijkheid was hoog, zeker in vergelijking tot de zogenaamde DOS-machines. Tot een grote doorbraak van de Apple is het echter nooit gekomen. Desktop-software werd meestal geschreven voor MS-DOS. Op enkele specialistische gebieden kreeg Apple wel vaste voet aan de grond. De bureaus van dtp’ers (desktop publishers), grafici en andere gebruikers van multimediale toepassingen worden vooral bevolkt door Apple-computers.
Apple ziet het streven naar gebruiksvriendelijkheid als één van zijn handelsmerken. Bij het ontwerp van Mac OS zou de gebruiker voortdurend centraal hebben gestaan. Hierdoor heeft Apple vanaf zijn start een uitzonderingspositie ingenomen. De scheiding aan de aanbodzijde van de markt zorgde ook voor een scheiding aan de vraagzijde. Er waren DOS-adepten, met de bijbehorende applicatie-software, en er waren Macintosh-volgelingen, met minder toepassingen.
Die situatie bestaat nog steeds, hoewel de interconnectie, ofwel de uitwisselbaarheid van software, is toegenomen. Met de ontwikkelingen op het gebied van Java zal in de nabije toekomst alle software op alle besturingssystemen kunnen draaien, zo denken vele IT-deskundigen.
De structuur van het huidige Mac Os versie 7.6 is nog gebaseerd op de hardware-architectuur van de eerste Macintosh uit 1984. Mac OS is geen modern besturingssysteem: pre-emptive multitasking (alleen cooperative multitasking), geheugenbescherming en multithreading ondersteunt het niet. Omdat de hardware in de loop van de jaren ingrijpend is gewijzigd (Power PC) en het Mac OS dus niet meer voldeed, besloot Apple van het begin af een nieuw besturingssysteem te ontwikkelen. Het project werd opgestart onder de naam Copland. Het Copland-systeem zou het bestaande Mac OS moeten vervangen. Het project had te kampen met enorme tegenslagen van technologische aard. De moeilijkheden bleken onoverkomelijk en het project werd stopgezet.

Contouren zijn zichtbaar

Apple startte een ander project, onder de codenaam Rhapsody. Vanaf dat moment volgde het een tweesporenbeleid. Mac OS bleef bestaan en moest verder worden ontwikkeld. Daarnaast zal Rhapsody uitkomen, gebaseerd op moderne technologie, met een hoogwaardig kernel. Apple concentreert zich hierbij nu op de ‘achterkant’ van het besturingssysteem. Mac OS houdt de oude kernel. De ontwikkeling van dit systeem komt voornamelijk tot uitdrukking in een verdere verfijning van de gebruikersinterface, de ‘voorkant’.
De contouren van de nieuwe versie 8.0 zijn al zichtbaar; er is een bèta-release. De meest in het oog springende nieuwe eigenschappen zijn de spring open folders, en de multithreading en de prestatie-toename van de finder. De ‘spring open folders’ zijn vooral handig bij het kopiëren van bestanden. Met drag and drop zijn bestanden van de ene folder (directory) naar de andere te verplaatsen. Als het bestand naar een dieper in de structuur gelegen folder toe moet, dient het droppen even uitgesteld te worden. De folder opent zich automatisch, waarna eventueel nog verder door de structuur genavigeerd kan worden.
Door de multithreading van de finder kan een kopieeropdracht gegeven worden terwijl de vorige opdracht nog niet voltooid is. Bij de vorige versie moest de gebruiker wachten tot de lopende opdracht uitgevoerd was. Voor versie 7.6 is minimaal 8 MB intern geheugen nodig en voor versie 8.0 minimaal 12 MB. Aanbevolen wordt echter 16 MB respectievelijk 20 MB.
Hoewel Apple op de lange termijn rekent op Rhapsody, blijft het aan Mac OS sleutelen tot in het volgende millennium. Wanneer Apple de ontwikkeling bevriest en de ondersteuning stopt is nog niet bekend.
 
Rhapsody vormt laatste troef
Rhapsody is de codenaam van het nieuwe besturingssysteem dat Apple in ontwikkeling heeft. Dit systeem moet alle moderne eigenschappen bevatten en optimaal gebruik maken van de Power PC-chip.
Met Rhapsody hoopt Apple zijn slag te slaan op de softwaremarkt. Pre-emptive multitasking, geheugenbescherming, multithreading en smp (symmetric multiprocessing), het zijn allemaal kenmerken van Rhapsody, zo belooft Apple. De systeemarchitectuur is ingericht op 64-bits technologie, hoewel het systeem in de eerste release nog niet op die basis zal functioneren.
Rhapsody is gebaseerd op de kernel-technologie van Next, dat door Apple werd overgenomen. Deze kernel is op Unix gebaseerd. Met de aankoop van Next kwam ook Steve Jobs terug in zijn oude, eigen nest.
Naast de kernel behoorde ook de object-georiënteerde programmeertaal Openstep, ook wel de yellow box genoemd, tot de acquisitie. De software-objecten van Openstep zijn in de yellow box te gebruiken als Java-objecten. Rhapsody moet zich daarmee positioneren als zeer geschikt voor Internet-toepassingen. Daarnaast blijft Apple het product profileren als geschikt voor de grafische omgeving.

Niet bruikbaar

Dit jaar nog komt er een zogenaamde ontwikkelaarsrelease van Rhapsody beschikbaar. Omdat het besturingssysteem geheel nieuw is, bestaan er nog geen applicaties die erop draaien. Deze eerste versie is daarom bedoeld voor de software-industrie.
Apple gokt erop dat tegen januari 1998 voldoende software verkrijgbaar is voor het nieuwe systeem. De Rhapsody Premier Release staat dan namelijk gepland. Deze eerste versie voor gebruikers bevat, naast de kernel en de yellow box, de zogenaamde blue box. De blue box maakt het mogelijk om Mac OS-software te draaien op het nieuwe systeem. Echter, applicaties die rechtstreeks de hardware benaderen, zoals Fotoshop, draaien niet of niet goed in de blue box-omgeving. Een deel van de standaard Mac OS-toepassingen is dus niet bruikbaar onder het nieuwe besturingssysteem.
Voorlopig zijn geen andere systeemvereisten gepland dan Power PC- of Intel-processoren. Medio 1998 heeft Apple de Rhapsody Unified Release op het programma staan. Deze release moet een volwaardig en modern besturingssysteem zijn, waarvoor alle software beschikbaar is die een gebruiker nodig heeft. Met dit nieuwe besturingssysteem lijkt het worstelende Apple zijn laatste troef in handen te hebben.
 
Be OS moet Apple verdringen
Sinds 1990 werkt Be onder leiding van Jean-Marie Gassee aan het revolutionaire besturingssysteem Be OS. De ex-Apple tycoon Gassee stelde zich tot doel een hoogwaardige multimedia-computer te ontwikkelen, de Bebox, met het bijbehorende besturingssysteem Be OS.
Het gehele systeem werd van de grond af opgebouwd. Het was nergens compatibel mee. De eerste demonstratie liet een product zien met prestaties waar menig multimedia-professional van droomt: vijftien actieve vensters met animatie, video, graphics, stereogeluid en webbrowsing. Daarnaast zijn object-oriëntatie, multitasking, geheugenbescherming, multithreading en multiprocessing eigenschappen van Be OS. Dit systeem zou in de dromen van Gassee Apple uit de markt duwen, want dat was het streven van de Fransman: onafhankelijkheid.
Het is tegenwoordig niet gebruikelijk om een besturingssysteem van het begin af te ontwikkelen. Ook voor de marketingstrategie had Gassee iets aparts in petto. Be OS werd als techneuten-product gepositioneerd; het systeem waar de nerds en geeks hun hart aan ophalen en gebruikers hun neus voor ophalen. De fanatieke, enthousiaste ontwikkelaars zouden het systeem gratis krijgen en vervolgens automatisch met de applicaties op de proppen komen, want ook het beste besturingssysteem kan niet zonder toepassingen. Zodra de toepassingen beschikbaar zijn, zou Be OS voor gebruikers te koop moeten zijn. Naast de gangbare applicaties, zoals tekstverwerkers en spreadsheets, is het systeem voornamelijk gericht op de traditionele Apple-markt: grafische-, multimedia- en dtp-toepassingen.

Ruimte voor één

Eind 1995 zijn meer dan achthonderd geeks aan de slag gegaan met de Bebox. Desondanks ontstond twijfel over de succesvolle afronding van het ambitieuze project. Er waren miljoenen dollars in het bedrijf verdwenen zonder ook maar één dollar rendement. Geruchten deden de ronde dat investeerders hun geduld en vertrouwen verloren. De positie van Be OS verzwakte. Deze ontwikkeling speelde zich af in de periode dat Apple in moeilijkheden raakte met zijn Copland-project. Dit eveneens ambitieuze ‘van het begin af’-project kwam in onoverkomelijke problemen en werd stopgezet.
Zonder modern besturingssysteem had Apple een serieus probleem. In de loop van 1996 schoven Amelio van Apple en Gassee dan ook om de tafel. Het leek er even op dat Be OS het besturingssysteem voor de Apple zou worden. Windows 95 kreeg er een geduchte concurrent bij, zo luidde de algemene opinie. De deal ketste echter om onduidelijke redenen af en Apple ging met Next Software van Apple’s oprichter Steve Jobs in zee. Om levensvatbaar te blijven sloot Be met verscheidene partners, waaronder Motorola en Daystar, overeenkomsten om Apple-klonen met Be OS uit te voeren.
Er bestaat nauwelijks twijfel over de kwaliteit van Be OS. De praktijk moet echter uitwijzen of het systeem ook op hoog niveau functioneert en of er voldoende applicaties voor worden ontwikkeld; dat zijn de voorwaarden voor commercieel succes. Met het product Virtual Mac kunnen een aantal Mac OS 7-applicaties gepoort worden naar Be OS (alleen die toepassingen die met de Motorola 68k processoren werken).
Uniek aan Be OS is dat een database wordt gebruikt voor het 64-bits bestandssysteem. De indexeringsmogelijkheden vereenvoudigen het beheer van het systeem. Analisten lijken het erover eens te zijn dat de wereld van Apple en zijn klonen ruimte biedt voor slechts één besturingssysteem. De praktijk bepaalt welk systeem dit zal zijn.
 
OS/2 krijgt nieuwe kans
OS/2 is een technisch goed besturingssysteem, maar geen commercieel succes, ondanks de waardering voor de kwaliteit. Het lijdt onder de tegenslagen die technisch goede producten vaker treffen.
Er zijn weinig applicaties die draaien onder het technische stokpaardje van IBM, te weinig om het product over de hele linie succesvol te laten zijn. OS/2 wordt het meest toegepast in de bankwereld. De transactie-intensieve applicaties van banken hebben een gedegen besturingssysteem nodig. IBM claimt marktleiderschap voor bureaumachines in de banksector. Verder valt OS/2 tussen wal en schip. Als zwaar besturingssysteem in netwerken moet het concurreren met de Unix-systemen en als consumentenartikel moet het de strijd aanbinden met het dominante Microsoft. In die marktsituatie lijkt er weinig eer te behalen voor OS/2.
Sinds release 2.0 ondersteunt OS/2 DOS- en Windows-applicaties. IBM heeft het product, inmiddels omgedoopt tot OS/2 Warp, als consumentenartikel gepositioneerd. Ook is een reclamecampagne gestart. Tot een doorbraak hebben die inspanningen echter niet geleid. Om OS/2 te kunnen draaien is minimaal een 486 processor met een kloksnelheid van 33 MHz nodig. Dit geldt voor zowel de huidige als de nieuwe versie. Indien men gebruik wenst te maken van spraakherkenning, adviseert IBM echter een Pentium-processor met een minimale kloksnelheid van 75 MHz.

Tussentijdse toevoegingen

OS/2 is een volwassen systeem. Het bezit alle kenmerken van een modern besturingssysteem, van multithreading tot geheugenbescherming. Versie 5.0 komt waarschijnlijk in de eerste helft van 1998 uit en ondersteunt 64-bits technologie. Hiermee loopt OS/2 technologisch voorop. Of de marktpenetratie zal toenemen door deze technologische degelijkheid is nog maar de vraag. De beschikbaarheid van een breed scala van applicaties is van doorslaggevend belang.
De ontwikkeling van netwerkcomputing en Java betekent voor OS/2 een nieuwe kans. IBM heeft zijn strategie met betrekking tot OS/2 dan ook aangepast. Onder dit besturingssysteem kunnen standaard Java-applicaties op de kernel draaien. Andere besturingssystemen hebben een JVM (Java Virtual Machine) of een browser nodig om Java te kunnen draaien.
Op het moment dat voldoende software in Java beschikbaar is, wordt een besturingssysteem gekozen om zijn technische kwaliteiten in relatie tot het doel van het gebruik. De keuze zou dan wel eens vaker dan nu op OS/2 kunnen vallen voor zware toepassingen. IBM richt zich met de nieuwe versie van OS/2 dan ook op Java en Internet.
De nieuwe versie van OS/2 komt uit in 1998; dat wordt waarschijnlijk versie 5.0. De beslissing over het versienummer wordt kort voor de release genomen. IBM stelt alle tussentijdse toevoegingen en wijzigingen in de functionaliteit beschikbaar via Internet. Versie 5.0 bundelt alle wijzigingen en toevoegingen.
 
NT kampt met betrouwbaarheid
Windows NT is het besturingssysteem voor netwerken van Microsoft. Windows NT for workstation is het besturingssysteem voor de client-zijde uit het netwerk.
Dit systeem bevat alle kenmerken van volwassenheid: geheugenbescherming, ondersteuning van multiprocessing etcetera. Er is echter veel kritiek op NT, omdat het niet stabiel en niet veilig genoeg zou zijn. Het systeem is volgens critici niet volwassen genoeg om als platform te dienen voor bedrijfskritische applicaties. Microsoft stelt alles in het werk om de betrouwbaarheid van NT op te schroeven. De combinatie van betrouwbaarheid en lage prijs zal NT tot een geduchte concurrent maken voor, in eerste instantie, het Unix-platform.
De gebruikersinterface van NT vertoont veel gelijkenis met die van Windows 95. Ook veel van de achterliggende technologieën zijn hetzelfde. De 32-bits fat (file allocation table) en het 32-bits Windows devicedriver-model worden ook in de nieuwe NT-versie toegepast. Verbeteringen in NT 5.0 zijn vooral gericht op de stabiliteit van het systeem. Daarnaast wordt, net als in de opvolger van Windows 95, de Internet Explorer erin geïntegreerd. Microsoft kondigde vorige maand aan dat de Microsoft Transaction Server (MTS) en de Message Queue Server (MQS) deel zullen uitmaken van NT. MTS is de belichaming van de netwerkcomputing-strategie van Microsoft.
Door de integratie van MTS en MQS in NT wordt de Microsoft-standaard Dcom (Distributed Common Object Model) ondersteund op systeemniveau. Hiermee begint object-oriëntatie definitief gestalte te krijgen in Windows NT. De ondersteuning van object-oriëntatie is, naast de stabiliteit van het systeem, een kenmerk dat Microsoft al jaren belooft, maar nog nooit heeft gerealiseerd.

Schaalbaarheid

De eerste bètaversie van NT 5.0 komt de tweede helft van dit jaar beschikbaar. Tegelijk met het verspreiden van deze versie voor ontwikkelaars wordt de definitieve datum bekendgemaakt waarop NT 5.0 uitkomt. Nu verwijst de codenaam Cairo nog naar versie 5.0. NT draait zowel op Intel-systemen als op Alpha-, Mips- en Power PC-processoren.
Als Microsoft op de lange termijn de concurrentieslag met Unix wil aangaan moet het de volgende aspecten in de versies na 5.0 opnemen: ondersteuning van 64-bits processoren, ondersteuning voor clustering van meer dan twee machines en verbetering van de routing-prestaties.
In welke mate versie 5.0 aan deze eisen voldoet is nog onduidelijk. De Wolfpack-technologie die Microsoft een aantal weken geleden demonstreerde was niet het toonbeeld van schaalbaarheid. De toekomst zal uitwijzen wat de precieze functionaliteit van Windows NT 5.0 is en of de prijs/prestatie-verhouding voldoende is om op te boksen tegen het Unix-platform.
 
Windows 95 mist geheugenbescherming
Windows 95 is één van de succesvolste besturingssystemen met een grafische gebruikersinterface.
Microsoft heeft zijn Officesuite dezelfde look and feel gegeven als het besturingssysteem. Windows 95 is een van de weinige systemen zonder geheugenbescherming. Dit betekent dat applicaties geen exclusief deel van het intern geheugen krijgen toegewezen. Bij een crash van een applicatie kan het hele systeem ontregeld raken, zodat de computer opnieuw opgestart moet worden. De opvolger van Windows 95 zal wel worden uitgerust met geheugenbescherming.
De belangrijkste noviteit in die opvolger is dat hij wordt geïntegreerd met Internet Explorer, de Internetbrowser van Microsoft. Gebruikers krijgen een browser-achtige interface voor de applicaties. Daarnaast wordt het besturingssysteem geoptimaliseerd voor Pentium Pro- en MMX-processoren. Daarmee lijkt Microsoft zich op te maken om op alle marktsegmenten te domineren. De Pentium Pro- en MMX-processoren zijn namelijk bij uitstek geschikt voor zware en grafische software, het traditioneel door de Unix- en Apple-systemen gedomineerde marktsegment.
Nieuw is verder de ondersteuning van een digitale videodisk, waarmee interactief films te bekijken zijn. Volgens Microsoft is dit de opvolger van de CD-rom. Ook introduceert de softwaregigant in Windows 9x een vervanger voor de te trage PCI-bus. De Advanced Graphics Port biedt in tegenstelling tot de PCI-bus voldoende capaciteit voor de video-functionaliteit die Microsoft wil introduceren. Deze nieuwe poorttechnologie is ontwikkeld door Intel.

Binair compatibel

Om de tijdrovende koude boot te omzeilen heeft Microsoft Onnow bedacht. Bureaumachines die niet gebruikt worden, zijn in een stroomzuinige status te zetten en indien nodig snel te wekken. Internet System Update haalt automatisch, zonder tussenkomst van de gebruiker, systeembestanden van een update-site en installeert deze op de computer van de gebruiker. Tot slot zijn er aankondigingen gedaan met betrekking tot ondersteuning van nieuwe hardware.
Microsoft waagt zich nog niet aan 64-bits technologie. De nieuwe versie zal het langverwachte 32-bits Windows devicedriver-model bevatten. Tot op heden ondersteunt Windows 95 zowel oude 16-bits devicedrivers (om binair compatibel te blijven met eerdere Windows- en DOS-versies) als de 32-bits devicedrivers voor Windows 95. Windows NT heeft daarnaast zijn eigen devicedrivers. Met het nieuwe devicedriver-model hoeven software-ontwikkelaars in plaats van drie nog maar één devicedriver te maken voor beide platformen. Daarnaast is er de 32-bits File Allocation Table, waarmee grote harde schijven (twee gigabyte en groter) efficiënter te beheren vallen.
De releasedatum van Windows 9x hangt af van de voortgang van de bèta-testen. Microsoft heeft het product vanaf het vierde kwartaal van dit jaar op de prijslijst staan. Aangenomen wordt echter dat Windows 9x niet voor 1998 uitkomt, vandaar dat niet over Windows 97 of 98 gesproken wordt. De nieuwe versie van dit besturingssysteem draagt tijdens de ontwikkelfase de codenaam Memphis. Volgens Microsoft is Memphis binair compatibel met Windows 95.
 
Roy op het Veld, redactie Computable