De Violenschool in Hilversum, al in 1993 uitgeroepen tot ‘Computerschool van het jaar’, ziet de computer als een gewoon leermiddel, maar wel één met een geweldige meerwaarde. Computergebruik maakt onderdeel van de aan deze school ontwikkelde lesmethode, die door zo’n tweehonderd basisscholen in Nederland is overgenomen. Informaticacoördinator Dick Groenendijk vindt de geringe steun van overheid en bedrijfsleven betreurenswaardig.
De Violenschool in Hilversum is een openbare basisschool met een internationale afdeling, met zo’n achthonderd leerlingen van 56 nationaliteiten. Op onderwijsgebied is zij een van de ‘voorbeeldscholen’ van Nederland, zowel wat betreft organisatie als informatica. De computer is niet meer weg te denken bij de lessen. Met tweehonderd stuks is de kwantiteit ruim voldoende. De tweedehands Apples zijn overal in de school te vinden. Deze oude machines staan er niet uit overtuiging, maar uit pure noodzaak vanwege de beperkte financiële middelen. De Macs zijn verbonden via een Appletalk-netwerk. Men hoopt stapsgewijs een Ethernet-backbone te realiseren. De keuze van de school voor Apple Macintosh komt voort uit het Insp (Informatica Stimulerings Project) van het Ministerie van Onderwijs. In dat kader waren deze machines verplicht. We hebben er overigens geen spijt van. Het netwerkbeheer is zeer eenvoudig en betrouwbaar, en kost haast geen tijd.
Plug and play werkt echt. De leerlingen van alle groepen gebruiken de merendeels zelf ontwikkelde software dagelijks bij de lessen voor spelling, voorzetsels, zinsontleding, maten, meten en rekenen .
De heel jonge kinderen werken ondermeer met de tekstverwerker aan hun taalontwikkeling. De oudere kinderen doen dat geregeld ook in de Engelse taal, door middel van e-mail met leerlingen uit andere landen.
De school ziet de computer als een gewoon leermiddel, maar wel één met een geweldige meerwaarde. Dat is zeker het geval wanneer het zelfontwikkelde leerling-volgsysteem geautomatiseerd zou zijn. Dat bespaart de leerkrachten veel extra werk.
Dat een individueel apparaat zeer goed kan werken in een groepssituatie is mede te danken aan de school- en klasseorganisatie van de Violenschool. Wij hanteren het ‘circuitmodel’, een onderwijsvorm waarbij leerlingen zelf kunnen kiezen, en ontdekkenderwijs leren in een leermiddel-rijke omgeving. Het systeem is hetzelfde als op de vroegere kleuterschool, alleen is een aantal speelelementen vervangen door leerelementen. Alle leerlingen werken individueel; daarnaast zijn er combinatiegroepen. De leerlingen zijn zeer zelfstandig – ook als ze van school zijn – en de resultaten zijn perfect.
Beperkt budget
De rol van de leerkracht veranderde: hij werd begeleider en stimulator, en tegelijkertijd een echt teamlid, dat verantwoordelijk is voor een groot aantal taken in de school. De leerstof is verdeeld in leerlijnen en leerdoelen en is ingedeeld volgens een strak lesrooster. Het leerstappencircuit bestaat uit een instructie (mondelijk en schriftelijk; individueel of gezamenlijk) en de verwerking van een opdracht. Bij die verwerking kan iedere leerling kiezen uit diverse werkvormen, bijvoorbeeld de ‘locohoek’, de boekenhoek, de ‘variahoek’ en de computerhoek. In de oefenfase kan een kind bijvoorbeeld kiezen uit vijf manieren om breuken onder de knie te krijgen. Denkt een leerling de stof te beheersen, dan kan hij om een toets vragen. Slaagt hij daarvoor, dan volgt een volgende instructie van het stappenplan. Het geheel staat beschreven op de Internetpagina’s van de school: (http://www.svm.nl/svm/violenschool/homepage violenschool.htm). Eén van de werkhoeken is de computerhoek, een groepje van vier machines. De leerling logt zelf in op het Violennet, klikt de voor hem bestemde software aan en gaat aan de slag. Er is niet gekozen voor een computerlokaal, omdat de computer ons inziens een leermiddel is dat in of vlakbij de groep hoort te staan, net als alle andere leermiddelen.
Ouders helpen mee met het vervaardigen van de schoolkrant. Deze verschijnt in drie versies: de krant voor de jongsten wordt door de ouders opgemaakt en bevat tekeningen en liedjes over hun projecten. Bij de middenbouw-versie worden de verhaaltjes, gedichten, tekeningen door de leerlingen op papier gemaakt en door ouders elektronisch verwerkt. De bovenbouwleerlingen voeren hun eigen producten in op de klassecomputers. Een redactie van ouders maakt daarvan met opmaaksoftware een geheel, dat vervolgens gestencild wordt. Multi-mediale software kunnen we helaas nog niet draaien vanwege ons zeer beperkte budget. We bedruipen ons volledig met vrijwillige bijdragen van ouders uit het schoolfonds. Ons informatica-budget is slechts tienduizend gulden per jaar. De beperkte gelden die de overheid beschikbaar stelt aan scholen, gaat in Hilversum bijna geheel op aan een leerling-administratiesysteem. Dat wordt alleen door directeuren gebruikt; de school moet ook aan de ontwikkelkosten bijdragen.
Volgens ons horen die kosten bij de bestuurskosten, in dit geval de gemeente Hilversum. In de huidige situatie moeten we dan ook veel zelf doen, zoals het verrichten van reparaties, het ontwikkelen van software en het aanschaffen van modernere machines. Sponsoring zou zeer welkom zijn, want we willen graag cross platform met het beste van meerdere systemen.
De Violenschool ziet Internet ook als een mooi medium in de toekomst, waarbij wel een aantal zaken geleerd moet worden. Hoe ga je Internet bijvoorbeeld toepassen in de klas? Zomaar surfen heeft geen zin en is kostbaar. Op dit moment staat informatica nog niet op het lesrooster en zul je het moeten onderbrengen bij een ander vak, bijvoorbeeld bij Stellen (opstellen), Begrijpend lezen of Wereldoriëntatie (aardrijkskunde, geschiedenis, biologie en maatschappijleer). Wij denken dat Internet over enige jaren heel gewoon zal zijn en een integraal onderdeel zal vormen van het onderwijs op onze school. Maar het is geen doel op zich en zal moeten passen binnen de schoolorganisatie. Ik denk dat we een aantal sites gaan selecteren om de informatie in te passen bij de werkzaamheden in de klas. Om telefoontikken te sparen zullen we het een en ander gaan downloaden. Daarnaast zal per e-mail veel contact gelegd worden met leerlingen uit andere landen om bij projecten (bijvoorbeeld: wonen,werken,leren) persoonlijke informatie te krijgen uit andere culturen. Er bestaan ook plannen om een intranet op te zetten, zodat leerkrachten, leerlingen en ouders kunnen communiceren via Internet over projecten, schoolnieuws, cursussen enzovoort. Zieke kinderen zullen in de toekomst kunnen inloggen op het Violennet. Dat we op de goede weg zijn om met onze middelen NT in te voeren in het onderwijs, blijkt uit de vele positieve reacties van bezoekers van divers pluimage uit binnen- en buitenland. Zij begrijpen niet dat onze overheid of computerfirma’s geen steun verlenen aan onze initiatieven om het onderwijs te verbeteren.
De school geeft al jaren voorlichting aan ieder schoolteam dat daar om vraagt. Op dit moment zijn er zo’n tweehonderd basisscholen die het door ons bedachte circuitmodel hanteren. Vorig jaar bezocht een ministeriële delegatie onze school, hetgeen behalve waardering slechts wat standaardbrieven opleverde. In 1993 werden we al uitgeroepen tot ‘computerschool van het jaar’. Wie ons kan helpen onze ideeën verder te ontwikkelen of raad kan geven om deze te realiseren, neme contact met ons op.
Dick Groenendijk, informaticacoördinator Violenschool Hilversum
e-mail: violen@worldonline.nl
