De sector informatie-technologie en elektrotechniek (IT&ET) wordt een proeftuin voor de nieuwe megabond van de Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV) die straks moet ontstaan na de fusie van vier bonden. Om te kijken of de nieuwe aanpak van de bonden werkt, wordt in de sector IT&ET een pilot-project opgezet.
Als de proef een succes wordt, staat de weg open naar een fusie van vier grote FNV-bonden. Binnen de megabond in wording zal een bedrijfsgroepenstructuur komen. Deze achttien bedrijfsgroepen zullen ieder een sector van de economie bestrijken. Een daarvan is de sector IT&ET. De FNV Dienstenbond en de Industriebond FNV gaan in deze branche als eerste volledig samenwerken. Bij de fusieplannen zijn zoals bekend ook de Voedingsbond en de Vervoersbond betrokken, maar het laatste duo heeft weinig te maken met bedrijven actief op gebied van informatie-technologie en elektrotechniek.
Gerard van Hees, voorheen districtsbestuurder van de FNV Dienstenbond, fungeert als coördinator van het geheel. Vijf bestuurders van de Industriebond en twee van de Dienstenbond gaan de hele IT-sector en elektrotechniek bestrijken.
Bedrijfscao’s
Philips is met 40.000 werknemers verreweg de belangrijkste onderneming die tot deze clustering gaat behoren. Vroeger werd Philips als een metaalindustrie gezien die onder de Industriebond viel, maar in de nieuwe opzet is het predikaat ‘high tech’ beter op zijn plaats. Ook ondernemingen uit de ICK-sector (informatie-, communicatie- en kantoormachine-technologie) vallen er onder.
Zoals bekend is het niet gelukt in deze sector tot een ICK-cao te komen. De onderhandelingen hierover zijn afgebroken. De belangen aan werkgeverskant lopen uiteen dat het volgens bestuurder Van Hees nog wel een paar jaar zal duren voordat een sector-cao is te realiseren.
Geprobeerd wordt nu bedrijfscao’s af te sluiten. De eerste onderneming waarmee dat is gelukt, is Getronics. Geprobeerd wordt ook Raet die sinds kort overigens ook onder Getronics valt, over de streep te trekken. Met een aantal IT-ondernemingen worden oriënterende gesprekken gevoerd. De sector die de Industriebond en de Dienstenbond voor hun experiment hebben gekozen, biedt de vakbeweging niet direct veel kansen om flink te scoren. De organisatiegraad is behalve bij Philips over het algemeen laag. Van Hees schat het percentage vakbondsleden in de ICK-sector onder de 15 procent. Bij een onderneming als Cap Gemini hebben de bonden tot nog toe vrijwel geen voet aan de grond gekregen.
Een van de nieuwe initiatieven waarmee de bonden proberen meer aanhang te krijgen, is het via Internet aanbieden van informatie over arbeidsovereenkomsten. De bonden spelen ook met de gedachte om een sociaal profiel van ieder bedrijf op te stellen. Nieuwe werknemers en sollicitanten kunnen dan zien hoe een bedrijf qua arbeidsomstandigheden en sociale voorzieningen in elkaar steekt. Zo is het bij sommige ondernemingen normaal dat werknemers zeker 80 uur per week aan de slag zijn. Van Hees: "Als je geen vrijgezel bent, hoef je daar dus niet te beginnen." Ook willen de bonden meer inzicht bieden in de loonstructuur. Bij sommige bedrijven is die volstrekt ondoorzichtig.
Bevoegdheden OR
Van Hees is van plan bij het bondswerk nauw samen te werken met de ondernemingsraden van de betrokken ondernemingen. Bij de raamwerkovereenkomst die de bonden met Getronics hebben afgesproken, zijn al extra bevoegdheden aan de OR gegeven. De FNV hoopt ook met haar leden bij de IT-bedrijven ‘netwerken’ op te bouwen. Bij dit alles wordt de OR als klankbord gebruikt. De vakbeweging zoekt het duidelijk niet in een traditionele opzet, waarbij bedrijfsledengroepen een belangrijke rol spelen. Dat model werkt niet in de IT-wereld.
Voor de twee samenwerkende bonden zal het experiment een interessante gewaarwording zijn. De Dienstenbond heeft meer ervaring met bedrijven waarbij de werknemers rechtstreeks contact hebben met de klant. De Industriebond is gewend te opereren in bedrijven waar vrij veel leden zitten. In zulke bedrijven pleegt men er steviger tegen aan te gaan. Voor de bestuurders van de Industriebond zal het even wennen zijn aan de prestatiebeloningen die in de IT-sector vrij gebruikelijk zijn.
Cultuurspanningen
Met het binnenstromen van bedrijven uit de dienstverlening in de IT ontstaan cultuurveranderingen. Zo zijn er verzekeringsbedrijven die voor ‘outsourcing’ van hun IT-afdeling hebben gekozen. De werknemers van verzekeraars die op deze wijze in de IT belanden, kennen weer een andere cultuur dan in de IT geldt. Het integreren van deze bedrijven met verschillende culturen vergt aanpassing.
Veel IT-ondernemingen komen uit Amerika. Ze moeten zich dan aanpassen aan de Nederlandse cultuur, aldus Van Hees. "EDS is een mooi voorbeeld. Die onderneming kent een vechtcultuur. Inpassing van de automatiseringsafdelingen van Friesland Frico Domo, Nedlloyd en NS (CVI) zal dan ook consequenties hebben. Maar EDS blijkt zich goed te kunnen aanpassen", aldus Gerard van Hees, coördinator van het proefproject.
