Een van Nederlands grootste en befaamste softwarehuizen heeft – in overdrachtelijke zin uiteraard – een kiezeltje in de schoen. Een kiezeltje uit Venray.
Het begon allemaal met een idee van Ben Roelen (70). De gepensioneerde administrateur, systeemontwerper annex autodidactisch cryptograaf bedacht een naar eigen zeggen ingenieuze oplossing voor het jaar 2000-probleem. "Alle oplossingen", zegt Roelen, "beginnen aan de verkeerde kant. Waarom zou je eerst alle datum-posities in het computergeheugen gaan opzoeken?" In plaats van in de enorme rijstebrij data te wroeten kun je beter aan het hoofdprogramma wat regels programmacode toevoegen die er voor zorgen dat de twee nullen op exact 31 december 1999 om klokslag twaalf vervangen worden door twee symbolen die het jaar 2000 voorstellen. Hoe het werkt wil Roelen niet kwijt maar hij maakt in ieder geval gebruik van de asccii- dan wel ebcdic-tabellen.
Het idee werd door Roelen uitgewerkt tot een demo waarbij hij de hulp inriep van een Venrays software-bedrijf. De methode is door Roelen ‘S00lution’ gedoopt. De regels code bestaan uit niet meer dan twee velletjes A4, dus een regel of tachtig. De S00lution-software leert bijvoorbeeld een IBM mainframe dat de cijfercombinatie 00 groter is dan de combinatie 99. Optellen, aftrekken en vergelijken, het blijft allemaal mogelijk. Het werkt goed tot het jaar 2127, ruim voldoende tijd om nieuwe, goede software te schrijven. De voordelen zijn duidelijk. De wijziging vindt alleen plaats in de applicatie en men hoeft geen data meer te zoeken en te wijzigen.
Op de dag dat Roelen eigenlijk in Amsterdam had moeten zijn om aan vertegenwoordigers van de Nederlandsche Bank te demonstreren hoe de pincode van elk bankpasje gemakkelijk te kraken valt, spraken wij met hem. Roelen is immers ook al enkele jaren actief met bankpasjes. Hij claimt elk bank- en giropasje te kunnen kraken aan de hand van slechts het rekening- en kaartnummer. Twee gegevens die gemakkelijk te achterhalen zijn omdat veel mensen bij gelduitgifte-automaten hun afschriftje op de grond laten vallen. Maar dat is een zijlijn van het verhaal. Het gaat nu om het jaar 2000-probleem en het kort geding dat hij tegen Cap Volmac heeft aangespannen.
Het verhaal dat Ben Roelen, gezeten in zijn eenvoudige woonkamer van een onopvallend rijtjeshuis in Venray, vertelt bevat alle elementen voor een soap. Roelen besloot zijn kennis van cryptografie te gelde te maken mede omdat zijn vrouw ziek is geworden. "Ze is vergiftigd door een arts. Maar het lijkt wel of je in dat soort toestanden de adrealine wat harder stroomt."
Roelen vond bij verschillende softwarehuizen een gewillig oor voor zijn oplossing. Computer Associates keek er naar en wees het af. "Ze waren eerlijk en zeiden dat er te weinig mee te verdienen viel", aldus Roelen.
Naar aanleiding van een tv-programma (2-Vandaag) in maart van het vorig jaar, waarin vertegenwoordigers van ondermeer PTT Telecom en Cap Volmac uitlegden hoe ingewikkeld het jaar 2000-vraagstuk is, zocht Roelen contact met Hans Scholten van Cap Volmac. Dat resulteerde in een voorovereenkomst/intentie-verklaring (aldus Roelen, Cap Volmac ontkent dat de overeenkomst daadwerkelijk getekend is). Het voorcontract liep af op 19 juli vorig jaar. Twee dagen voordat het contract verstreek wilde Cap Volmac niet meer verder gaan met Roelen. "Ik kreeg", vertelt Roelen, "nog wel een kaartje van Cap Volmac-directeur Thonen vanaf zijn vakantiebestemming. Waarschijnlijk op hetzelfde moment was de juridische afdeling van Cap Volmac bezig om het contract te beëindigen."
Een definitieve overeenkomst zou 38 miljoen gulden hebben opgeleverd, aldus Roelen. En dat dan alleen voor de Benelux-rechten.
Waarom wilde Cap Volmac opeens niet meer? Roelen gaat er voor zitten. "Ze zeggen dat hun tool-partner Tech Force hen contractueel verbiedt andere tools te gebruiken dan Cosmos 2000, een produkt van het Amerikaanse Compuware, dat door Tech Force in Nederland wordt vertegenwoordigd."
Roelen verdenkt Cap Volmac ervan delen van zijn code te hebben doorgespeeld aan Tech Force en dat die nu in Cosmos 2000 zijn verwerkt. Hij zegt te beschikken over de broncode en heeft die laten vergelijken door de TU Eindhoven met zijn eigen S00lution. Volgens dat onderzoek zouden er inderdaad delen van Roelens programma in Cosmos 2000 zijn terug te vinden. Wie dat onderzoek heeft gedaan wil Roelen niet kwijt. "Ze wilden bij Cap Volmac steeds meer weten van mijn oplossing. Ik moest als het ware mijn broek laten zakken om te laten zien dat ik billen heb. Volgens mij hebben ze willens en wetens geprobeerd mij een paar maanden van de markt te houden om vervolgens met het idee aan de haal te gaan."
Het voorcontract voorzag, volgens Roelen, in een geheimhoudingsclausule. Bij overtreding zal per gebeurtenis een boete van één miljoen gulden plus feitelijke geleden schade betaald moeten worden. Die boete wil Cap Volmac niet voldoen. Het contract zou nooit door Cap Volmac ondertekend zijn. Vandaar dat Roelen op 16 januari dit jaar per kort geding voor de Arrondissementsrechtbank in Utrecht eiste dat Cap Volmac zich aan de contractvoorwaarden houdt.
Ander verhaal
Cap Volmac vertelt bij monde van woordvoerder Hans van Grieken een geheel ander verhaal. "Roelen zegt bijvoorbeeld dat Cosmos 2000 delen van zijn code bevat. Dat impliceert nogal wat. Alsof wij over de broncode van Cosmos 2000 zouden beschikken, een produkt van een derde. Bovendien: als iemand bij de TU Eindhoven geconstateerd heeft dat er code van Roelen in Cosmos 2000 zit, waarom komt die persoon dan niet naar de zitting om dat aan te tonen."
Toen bij een demo bleek dat er toch naar datavelden gezocht zou moeten worden, was het niet interessant meer voor Cap Volmac. "Daarvoor hebben we immers al een tool." Dat het evaluatieproces een langdurige kwestie werd, is volgens Cap Volmac te wijten aan de weigerachtige opstelling van Roelen om meer informatie over zijn vinding te geven, voordat er een vet contract getekend was.
Cap Volmac zit met de kwestie in de maag. "We worden toch maar beschuldigd van oneerlijk zakendoen." Het softwarehuis heeft een tegenclaim ingediend om verlost te worden van de ‘smaad’. Bij de door Roelen geproduceerde stukken zaten bijvoorbeeld twee faxen gedateerd 25 en 29 juni 1996 die door een Cap Volmac-medewerker zouden zijn verstuurd naar TF(Tech Force). Deze duiden er volgens Roelen op dat Cap Volmac heeft gelekt naar Tech Force. De faxen zijn echter vervalst, aldus Van Grieken. Het op de fax zichtbare telefoonnummer is nagetrokken en bleek toe te behoren aan een oude mevrouw ‘ergens in de provincie’, die van niets wist. Roelen spreekt hier van een tussenpersoon.
Aan het eind van het gesprek gunt Roelen ons een korte blik op de formule waarmee hij zegt pincodes te kunnen achterhalen. Er staan wat sinussen en een DES-versleutelingsalgoritme (128-cijferig) in. "Criminelen hebben er veel geld voor over", zegt hij. "Ik ben altijd eerlijk gebleven maar als de banken niets doen, dan weet ik het niet meer."
De voormalige hoofdadministrateur van Keurkoop/NTI (de bedrijven opgericht door Bram van Leeuwen/prins de Lignac) en hoofd van het computercentrum van BT werkt aan een tweede kiezel.
