Hoe verschilt de beloning van automatiseringsfunctionarissen binnen de IT-branche van de betaling van automatiseerders in andere sectoren? Uit het ‘Beloningsonderzoek Automatisering 1995’ blijkt dat, evenals de voorgaande jaren, binnen de branche in totaal (vast plus variabel salaris) doorgaans meer te verdienen valt dan erbuiten. Consultant J. Emke schetst de geconstateerde verschillen.
Uit een in 1993 gehouden onderzoek (Beloningsonderzoek automatisering 1993) bleek dat automatiseerders bij gebruikersorganisaties een hoger vast salaris ontvingen dan degenen die binnen de IT-branche werkzaam waren, maar minder emolumenten, zoals een (lease-) auto van de zaak, tantièmes, provisies, gratificaties en een vaste onkostenvergoeding. Daardoor waren automatiseerders in de IT-branche per saldo toch beter af.
Aan de hand van een recente analyse van door De Breed & Partners voor het Beloningsonderzoek Automatisering 1995 verzamelde gegevens worden ontwikkelingen in de beloningen ten opzichte van 1993 geschetst en wordt de huidige beloningsstructuur per branche vergeleken. De kloof tussen de beloning binnen de IT-branche en die in andere sectoren blijkt gestegen te zijn tot 8000 gulden per jaar. Deze kloof is vooral gegroeid doordat het vaste salaris in de IT-branche is gestegen met 4,7 procent, terwijl de beloning erbuiten ongeveer gelijk is gebleven (zie figuur 1).
Figuur 1. Ontwikkeling gesplitst naar branche en de belangrijkste beloningscomponenten.
| Gebruikersorganisaties | Automatiseringsbranche | |||
| 1993 | 1995 | 1993 | 1995 | |
| Vast salaris | 77.500 | 77.000 | 75.100 | 78.600 |
| Variabel salaris | 1.900 | 3.000 | 3.700 | 6.300 |
| Werknemers met variabel salaris | 51 % | 54 % | 66 % | 67 % |
Binnen de branche ontvangen automatiseringsfunctionarissen intussen per jaar ongeveer 1300 gulden meer aan vast salaris dan erbuiten.
Naast deze veranderingen in het vaste salaris heeft ook de ontwikkeling van de variabele beloning tot een grotere kloof geleid. Het gemiddelde variabele salaris buiten de IT-branche is namelijk met 58 procent gestegen, terwijl het binnen de sector 70 procent hoger ligt. Naast een totale vergelijking van beloningen zijn de salarissen ook per functie vergeleken. Het voordeel kan daarbij oplopen tot maar liefst 11.500 gulden, zoals bij de database-specialist in de IT-branche.
Substantieel verschil
De zeventien meest gangbare beloningscomponenten zijn afzonderlijk met elkaar vergeleken in figuur 2.
Figuur 2. Gedetailleerde vergelijking van de beloning van gebruikers en automatiseerders.
| Bijdrage gebruikers- organisaties | Bijdrage automatiserings- branche | Absoluut verschil | |
| Vast salaris | |||
| Jaarsalaris | 71300 | 72800 | 1500 |
| Vakantiegeld | 5700 | 5800 | 100 |
| Dertiende maand | 2500 | 2200 | -300 |
| Veertiende maand | 400 | 400 | 0 |
| Subtotaal | 1300 | ||
| Variabel salaris | |||
| Overwerkvergoeding | 700 | 500 | -200 |
| Gratificatie | 600 | 500 | -100 |
| Provisie | 300 | 2500 | 2200 |
| Tantième | 700 | 1100 | 400 |
| Feestdagenregeling | 100 | 100 | 0 |
| Subtotaal | 2300 | ||
| Reiskosten | |||
| Reiskostenvergoeding | 1100 | 600 | -500 |
| Auto van de zaak | 800 | 4300 | 3500 |
| Subtotaal | 3000 | ||
| Onkosten | |||
| Vaste onkostenvergoeding | 500 | 1800 | 1300 |
| Telefoonkostenvergoeding | 100 | 100 | 0 |
| Bijdrage ziektekosten | 1500 | 1400 | -100 |
| Subtotaal | 1200 | ||
| Bedrijfssparen | |||
| Bijdrage premiespaarregeling | 200 | 200 | 0 |
| Winstdelingsregeling | 200 | 200 | 0 |
| Aandelenoptie | 100 | 200 | 100 |
| Totaal | 86800 | 94700 | 7900 |
Tezamen resulteren ze in een verschil van zo’n 8000 gulden ten gunste van de IT-branche. De componenten die – in afnemende mate – deze kloof veroorzaken, zijn: een auto van de zaak of reiskostenvergoedingen; variabel salaris; vast salaris; onkostenvergoedingen; en werkgeversbijdragen in de bedrijfsspaarregelingen.
De oorzaak van het verschil in de auto van de zaak of de reiskostenvergoeding ligt in het feit dat de IT-branche veelal een (lease-)auto (met een gemiddelde cataloguswaarde van 40.000 gulden) ter beschikking stelt aan zijn werknemers, terwijl organisaties in andere sectoren overwegend slechts een jaarlijkse reiskostenvergoeding uitbetalen (van gemiddeld 2100 gulden).
De verschillen in het variabele salaris worden vooral veroorzaakt door tantièmes en provisies. De automatiseerders binnen de IT-branche ontvangen voor wat betreft deze componenten 90 procent en 41 procent meer dan erbuiten. Van de overige componenten vertoont alleen de vaste onkostenvergoeding een substantieel verschil (1300 gulden).
Evenwicht in de beloning
Die ontwikkelingen in de beloningscomponenten beïnvloeden het belang van de verschillende componenten als onderdeel van de totale beloning (zie figuur 3 en figuur 4). 
De salarisstructuur en de ontwikkeling ten opzichte van 1994 zijn in figuur 5 weergegeven. De structuur blijft voor de automatiseringsbranche ongeveer gelijk ten opzichte van het jaar ervoor. Er lijkt dan ook een evenwicht in de beloning te zijn gevonden. Dit duidt er waarschijnlijk op dat de branche volwassen wordt, zoals al door meerdere bronnen is opgemerkt. De beloningsstructuur buiten de branche is in een jaar tijd vrij fors veranderd. Het belang van het vaste salaris is met bijna 1 procent gedaald.
Naast deze algemene vergelijking van de salariëring binnen en buiten de IT-branche is ook voor enkele veel voorkomende functies de beloningsstructuur vergeleken. Op functie-niveau blijkt de structuur vaak anders te zijn. Figuur 6 toont van zeven van de 26 onderzochte functies het verschil in beloning.Bij de database-specialisten blijkt het onderscheid het grootst te zijn: binnen de IT-branche verdient men op jaarbasis ruim 11.500 gulden meer dan erbuiten. Daarvan is 6000 gulden toe te wijzen aan het hogere vaste salaris. Voor vrijwel alle andere componenten geldt dat men eveneens meer ontvangt. De enige uitzondering vormt de dertiende of veertiende maand, die men binnen de IT-branche minder vaak ontvangt. Als IT-organisaties een extra maand uitbetalen, overtreft het bedrag wel dat wat collega’s bij gebruikersorganisaties krijgen.
Figuur 5. Belang van de verschillende beloningscomponenten in 1995 (en ontwikkeling ten opzichte van 1994).
| Gebruikers- organisaties | Automatiserings- branche | |
| Vast salaris | 92,1 % (-0,8) | 85,7 % (0,0) |
| Variabel salaris | 2,6 % (0,3) | 5,0 % (-0,1) |
| Reiskostenvergoedingen | 2,2 % (0,2) | 5,2 % (-0,1) |
| Onkostenvergoedingen | 2,4 % (0,5) | 3,5 % (0,2) |
| Bedrijfsspaarregelingen | 0,6 % (-0,1) | 0,6 % (-0,1) |
Betere voorzieningen
Automatiseerders zijn niet in alle functies beter af binnen de IT-branche. De in deze sector werkzame systeemontwerper bijvoorbeeld verdient aan vast salaris alleen al 7000 gulden minder. Door zijn hogere reis- en onkostenvergoedingen daalt het verschil naar ruim 4000 gulden. De beloningsstructuur van de applicatie-analist is nagenoeg gelijk aan die van de systeemontwerper: een lager vast en variabel salaris, waarbij hogere reis- en onkostenvergoedingen de beloning iets optrekken.
Evenals bij de database-specialist blijkt de beloningsstructuur van de consultant te voldoen aan het algemene beeld. In de automatiseringsbranche ontvangt men een hoger vast salaris, meer provisie, tantièmes en onkostenvergoedingen, en een ‘leuke’ auto van de zaak. Voor de projectleider is de structuur in de automatiseringsbranche ongeveer hetzelfde als in 1993: een lager vast salaris, dat gecompenseerd wordt door meer emolumenten.
De informatie-analist en de systeemanalist/programmeur hebben een ongeveer identieke beloningsstructuur. Het vaste en het variabele salaris (met name de gratificatie) zijn lager dan bij de gebruikersorganisaties. De auto van de zaak en een vaste onkostenvergoeding compenseren dit echter, zodat men per saldo meer verdient. Voor de systeemanalist/programmeur is het verschil echter minimaal (1500 gulden).
Figuur 6. Verschillen in beloning, per functie en totaal in 1995.
| Functie | Gebruikers- organisaties | Automatiserings- branche | Verschil |
| Totaal | 86.700 | 94.600 | 7.900 |
| Projectleider | 98.500 | 100.200 | 1.700 |
| Consultant/adviseur IT | 95.600 | 105.300 | 9.700 |
| Systeemanalist/programmeur | 73.200 | 74.700 | 1.500 |
| Informatie-analist | 91.500 | 97.700 | 6.200 |
| Database-specialist | 76.400 | 88.100 | 11.700 |
| Systeemontwerper | 88.000 | 84.000 | -4.000 |
| Applicatie-analist | 73.300 | 70.200 | -3.100 |
Binnen de groep gebruikersorganisaties blijkt de sector ‘handel en industrie’ automatiseerders nog steeds veruit het best te belonen. Met een gemiddelde honorering van 93.500 gulden benadert deze sector de beloning in de automatiseringsbranche (94.600 gulden). De twee overige gebruikerssectoren, ‘overheid’ en ‘dienstverlening’ (inclusief banken en verzekeringen) ontlopen elkaar weinig (81.600 en 81.500 gulden). Het verschil van twaalf- à dertienduizend gulden met ‘handel en industrie’ en de IT-branche wordt slechts ten dele gecompenseerd door de betere pensioenvoorzieningen bij de overheid en de gunstigere financierings- en verzekeringsvoorwaarden voor employées bij banken en verzekeringsmaatschappijen.
J. Emke is werkzaam als consultant bij De Breed & Partners, Management Consultants te Breda.
Beloningsonderzoek 1995
Voor elk van de 26 onderscheiden functies splitst het ‘Beloningsonderzoek automatisering 1995’ de totale beloning en de veranderingen uit naar:
Jaren werkervaring / leeftijd
Opleidingsniveau
Omzet bedrijf
Personeelsomvang werkgever
Regio werkgever
Branche werkgever
Specifieke hardware- en software-ervaring
De achtergronden van de veranderingen ten opzichte van 1994 worden bekeken op:
Progressiesystematiek
Prestatiesystematiek
Vorige functie
Volgend op het ‘Beloningsonderzoek automatisering 1995’ (1.290 gulden exclusief 6 procent btw bij abonnement en 1.790 gulden exclusief 6 procent btw voor een losse editie) zijn dit jaar voor het eerst twee rapporten geschreven die de beloning van automatiseerders in de IT-branche of werkzaam bij de gebruikersorganisaties weergeven. Deze rapporten, ‘Beloningsonderzoek automatiseringsbranche 1995’ en ‘Beloningsonderzoek gebruikersorganisaties 1995’ (890 gulden exclusief 6 procent btw per rapport) spruiten voort uit verzoeken van werkgevers in specifieke branches, als aanvulling op het algemene onderzoek. Een aantal functies is uitgebreid geanalyseerd (zie overzicht ‘Functies waarvoor een analyse is gepubliceerd’; publikaties hiervan kosten 190 gulden exclusief 6 procent btw). (De diverse publikaties zijn verkrijgbaar bij De Breed & Partners, Management Consultants, telefoon: 076-5654321, fax: 076-5654283.)
Beloningscomponenten
De totale beloning is opgebouwd uit de volgende componenten:
VAST SALARIS
bruto jaarsalaris, vakantiegeld, dertiende maand, veertiende maand
VARIABEL SALARIS
overwerkvergoeding, tantième, provisie, gratificatie en feestdagenregeling
REISKOSTEN
reiskostenvergoeding, kosten (lease-)auto van de zaak
ONKOSTEN
vaste onkostenvergoeding, telefoonkosten-vergoeding, bijdrage ziektekostenverzekering
BEDRIJFSSPAREN
werkgeversbijdrage in premiespaarregeling, winstdelingsregeling, aandelenoptieregeling
Naast deze kwantificeerbare beloningscomponenten wordt ook een aantal moeilijker te kwantificeren componenten bekeken. Voorbeelden hiervan zijn: door de werkgever betaalde opleidingen, abonnementen op vakbladen, congressen en (privé) computers.
Bovenstaande gegevens worden per functie onderzocht. Daarnaast wordt voor alle functies tezamen onderzocht wat de werkgeversbijdragen in de pensioenpremie, de vut-premie en de premie voor het afdekken van het zogenoemde wao-gat zijn.
Functies waarvoor een analyse is gepubliceerd
| Alle sectoren | IT-branche | Gebruikers organisatie | |
| Hoofd automatisering, Edp-manager | * | * | |
| Informatiemanager | * | * | |
| Hoofd computerafdeling, Hoofd rekencentrum | * | ||
| Hoofd programmering, Hoofd systeemanalyse | * | * | |
| Informatie-analist | * | * | * |
| Systeemprogrammeur | * | * | |
| Systeemontwerper | * | * | * |
| Systeembeheerder, Databasebeheerder | * | * | |
| Systeemanalist | * | * | |
| Systeemanalist/Programmeur | * | * | * |
| Programmeur | * | ||
| Database-specialist/ontwerper, 4GL-programmeur | * | * | * |
| Applicatie-analist, Applicatieprogrammeur | * | * | * |
| Applicatiebeheerder, Bestandsbeheerder | * | * | |
| Netwerkmanager, -beheerder, -analist, -programmeur | * | * | |
| Data/telecommunicatie-specialist/manager | * | ||
| Consultant/Adviseur automatisering | * | * | * |
| Projectleider, Projectmanager, Projectcoördinator | * | * | * |
| Hoofd verkoop, Salesmanager | * | * | |
| Productmanager, Accountmanager | * | * | |
| Verkoper, Sales-representative | * | * | |
| Service-engineer, Support-engineer | * | * | |
| PC-ondersteuning, PC-helpdesk, PC-programmeur | * | ||
| Medewerker automatisering, Automatiseringsopleider, Werkvoorbereider, Planner/Operator | * | * |
