Toen ik vorige week bij mijn visboer een portie kibbeling bestelde, bleek deze de komst van de euro aangegrepen te hebben voor een niet kinderachtige prijsverhoging van 32 procent. Ik heb niet geklaagd, maar verdere klandizie van mijn kant kan deze euro-profiteur vergeten.
Klagen doet wel een groot aantal klanten van Mxstream, de snelle adsl-internetverbinding van KPN, nu de telecomreus de prijzen plots heeft verhoogd. Verschillende fracties in de Tweede Kamer willen zelfs opheldering van het kabinet. De aangekondigde prijsverhoging is in strijd met het streven van de overheid om snel en goedkoop internet te stimuleren, zegt Computable-columniste en kamerlid Marja Wagenaar (PvdA). Mxstream-klanten kunnen immers niet zo makkelijk voor een concurrent kiezen als de kibbeling-consument.
Het kamerlid raakt een teer punt. Het kabinet mag dan met de mond belijden dat het internet en telecommunicatie van vitaal belang acht voor het welbevinden van de economie, en dat daarom ict stimulering behoeft, in de praktijk onttrekt de overheid enorme hoeveelheden kapitaal aan de sector. ‘De Europese umts-frequentieveilingen zijn de grootste nationalisatie van privaat vermogen sinds de Russische revolutie’, stelt Declan Ganley, president van Growth Plus Ireland, een organisatie die lobbyt voor het terugpompen van een deel van de umts-licentiegelden aan telecombedrijven. Behalve dat de overheid torenhoge belastingen op innovatieve technologie heft, heeft daarnaast de politiek niet gezorgd voor evenwichtige concurrentieverhoudingen. KPN kan nog steeds langdurig in beroep gaan tegen besluiten van de telecomwaakhond Opta. Door te rekken, worden lastige concurrenten effectief de nek omgedraaid. Vorige week maakten One.Tel en Demon bekend te stoppen met het aanbieden van adsl omdat ze niet kunnen concurreren tegen de lage tarieven van KPN. Het kan nog erger worden, nu er geluiden opgaan om de Opta terug in zijn hok sturen.
Ook het Nederlandse bedrijfsleven, verenigd in de Raad van de Centrale Ondernemingsorganisaties RCO, trekt aan de bel. De Raad vreest dat de ontwikkeling van de telecommunicatie-infrastructuur binnenkort achterloopt bij die in het buitenland. In een epistel van zeven kantjes A-4 worden acht aanbevelingen gedaan. De meeste van die aanbevelingen zijn uitermate zinnig, maar het citeren niet waard vanwege het hoge open-deur-gehalte. Het wordt pas interessant als de RCO betoogt dat de Opta een andere rol dient te krijgen. De Opta zou meer als scheidsrechter en minder als regulator moeten optreden. De regulatorfunctie dient te berusten bij kabinet en parlement. Dat mag een opzienbarende visie worden genoemd. RCO wil Opta tandeloos maken en degraderen tot arbiter in een voetbalwedstrijd waarin de spelregels zijn bepaald door voetballeken.
Wie zijn de initiatiefnemers van deze aanbeveling? De RCO is immers een koepel boven talloze werkgeversorganisaties. Men vertegenwoordigt dus zowel telecomoperators als telecomgebruikers. Die groepen hebben tegenstrijdige belangen. Telecomgebruikers uit de mkb zijn bijvoorbeld gebaat bij een strenge Opta, geleid door de krachtige, onafhankelijke directeur professor Jens Arnbak. Grote telecomgebruikers daarentegen en met name voormalig monopolist KPN voelen veel voor het muilkorven van Arnbak en consorten. De grote telecomgebruikers zijn ook tegen een sterke regulator omdat zij tot voor kort kartelachtige tarieven voor zichzelf konden afdwingen.
Dat de regulerende rol van Opta eerder te klein dan te groot is, blijkt wel het duidelijkst met de invoering van adsl in Nederland. KPN werd gedwongen om derden toegang te geven tot de ‘last mile’, de koperdraadjes tussen uw voordeur en de wijktelefooncentrale. KPN liep, overigens begrijpelijk genoeg, niet echt warm voor het idee om derden toe te laten op hun netwerk. Men liet weinig na om het leven van de nieuwe concurrentie zuur te maken. KPN bederft de markt met prijsdumping, zegt Frank van der Heijden van Baby XL, een zogenoemde clec, ‘competative local exchange operator’, die gebruik maakt van de KPN-infrastructuur om bij de klant te komen. KPN heeft Mxstream vanaf de lancering tegen de laagste prijs ter wereld aangeboden aan de consument. Tegelijk laat KPN de clecs de hoogste prijs betalen voor aansluiting in de wijkcentrales. Op deze manier probeert KPN consumenten te lokken naar Mxstream en clecs onaantrekkelijk te maken.
Baby XL-directeur Van der Heijden laat in ‘Het Parool’ geen spaan heel van het huidige telecombeleid. KPN lapt uitspraken van Opta aan zijn laars en gaat telken male zo lang mogelijk in beroep: of het nu om nummeroverdraagbaarheid gaat of om toegangstarieven tot wijkcentrales. KPN rekent voor een clec bijvoorbeeld 275.000 gulden sleutelgeld per wijkcentrale, een ongefundeerd bedrag dat op last van Opta met zestig procent verlaagd diende te worden. Clecs kunnen bij bedragen als 275.000 gulden per centrale nauwelijks op winstgevende wijze geheel Nederland bestrijken als men weet dat er ruim dertienhonderd wijkcentrales in Nederland staan.
Overigens staan de ontwikkelingen in Nederland niet op zichzelf. Ook in de Verenigde Staten zijn de prijzen voor snel internet sterk gestegen van gemiddeld 40 dollar per maand naar 50 dollar. Sommige deskundigen verwachten dat met de huidige verhogingen het eind nog niet in zicht is. Adsl zou pas bij _ 90 per maand winstgevend te leveren zijn. Kabel-internet kan iets goedkoper blijven omdat de installatiekosten per aansluiting zo’n 36 procent lager liggen dan bij adsl. Prijsverhogingen vinden momenteel op elk niveau plaats. Zo konden we onlangs nog lezen dat een van de grote zogenoemde ’top tier’ internet-bandbreedte providers zijn prijzen voor ‘peering’ enorm probeerde te verhogen. Mijn visboer en de grote internationale internet-monopolisten kunnen elkaar de hand schudden.
Ad Mulder, (financieel) journalist en medewerker van Computable.