De economie staat stil, maar op het gebied van mobiele datacommunicatie voor de zakelijke markt is het een en al dynamiek. Gsm is in z’n nadagen en gprs wordt uitgerold, terwijl umts warmloopt langs de zijlijn en ook wifi en w-lan van zich doen spreken. Computable laat zich over de stand van zaken bijpraten door specialisten van Forrester Research, KPN en ING Bank.
Mobiele datacommunicatie voor de zakelijke markt is volop in ontwikkeling. De volumes zijn nog laag, maar bij de spelers in de markt zijn de verwachtingen hooggespannen. Vooralsnog lijken de voortekenen goed te zijn.
De grootste toepassing van mobiele datacommunicatie nu is sms. Voor 90 procent gaat het om sms-berichten die mensen elkaar sturen. De andere 10 procent betreft sms-diensten als file-informatie, horoscopen of weervoorspellingen opvragen.
De opvolger van sms, mms, onder meer aangeboden door Vodafone en Ben, komt nu op. De mogelijkheid om met de mobiele telefoon digitale foto’s te maken, te versturen en te ontvangen moet de killer app worden, getuige de reclamecampagnes van de mms-aanbieders.
Commercieel vraagstuk
Volgens Michelle de Lussanet, senior analist mobile telecom West-Europa bij Forrester Reseach, zien telecomaanbieders in mms een uitgelezen mogelijkheid om de arpu te doen stijgen. Er zijn nog wel wat hobbels te nemen voordat klanten van verschillende netwerken elkaar mms-berichten kunnen sturen, maar De Lussanet ziet hier geen grote problemen. "Operators verwachten betrekkelijk eenvoudig te kunnen voortbouwen op het succes van sms. Mms gebruikt het wap-protocol, ook al weten veel gebruikers dat niet – maar dat hoeft ook niet. Mms is nu al volledig gestandaardiseerd, wat betekent dat klanten van verschillende operators waarschijnlijk binnenkort met elkaar kunnen communiceren."
Vakjargon
|
De Lussanet: "De mms-technologie is gestandaardiseerd; hij wordt op dezelfde manier geïmplementeerd op alle handsets en netwerken. Operators moeten echter afspreken hoe ze de netwerken voor elkaars mms’jes openzetten. Er komt maar een klein beetje techniek bij kijken. Operators hebben netwerken van verschillende leveranciers; het ene komt van Nokia, het andere van Ericsson. Ook al zijn de standaarden gedefinieerd, de laatste 1 of 2 procent ervan is altijd open voor eigen interpretatie."
Pilot-projecten
Ook in de zakelijke markt ziet De Lussanet toepassingen voor sms en mms. "Sms is begonnen in de consumentenmarkt, veelal als goedkoop alternatief voor bellen. Mensen vonden het leuk; sociaal sms’en werd een apart fenomeen. Later zijn er ook zakelijke toepassingen gekomen. Je stuurt een collega of klant die in vergadering zit een sms’je. Vooral in Scandinavië, maar ook in Groot-Brittannië, Duitsland en Nederland, zie je toenemend b-to-c sms-verkeer. Bedrijven communiceren steeds meer met hun klanten per sms. Mms biedt meer; je bent niet langer gebonden aan die paar karakters en je hebt de mogelijkheden van beeld en geluid. De toepassing hangt ook af van de creativiteit van bedrijven. Neem een makelaar die een nieuw huis in zijn portfolio heeft. Hij kan dat met zijn mms-toestel fotograferen en direct naar de mobiele telefoon van zijn klanten sturen."
Toch gaan naar verwachting niet sms en mms de zakelijke mobiele datacommunicatie domineren. "De trend die in 2002 is ingezet met vele pilot-projecten op het gebied van zakelijke mobiele datacommunicatie zal doorgaan en mogelijk versnellen", zegt Hendrik Zonnenberg, ict-analist bij ING Bank. "Veel bedrijven en organisaties bieden hun medewerkers mobiele oplossingen aan. Dat kan van alles zijn: in de thuiszorg, mensen die meterstanden opnemen, monteurs die onderweg zijn om reparaties uit te voeren."
"Mensen in de thuiszorg moeten op locatie allerlei formulieren invullen. Dat kan ook met een pda of een Nokia Communicator-achtig apparaat. Verkopers kunnen met dit soort apparaten zien wat de voorraad is en hoe snel ze kunnen leveren, en bestellingen doorgeven. Bedrijven zullen de meeste pilots continueren in operationele projecten. De apparatuur wordt goedkoper en de operators verlagen naar verwachting de prijzen voor dataverkeer. Dat maakt het extra interessant om over mobiele oplossingen na te denken."
Altijd en overal
Brian Stout, director business line business market KPN Mobile Nederland, verwoordt de concernstrategie voor zakelijke mobiele datacommunicatie. "Met de komst van mobiele datadiensten maakt de markt een belangrijke verschuiving mee, een sprong in de gedachtenwereld rond mobiele communicatie. De afgelopen tien jaar is zakelijk Nederland gewend geraakt aan het gebruik van mobiele spraakcommunicatie. Begonnen als statussymbool is het nu een gereedschapskist die je altijd bij je hebt en waar je niet meer buiten kan. Met mobiele datacommunicatie staan we aan de vooravond van een soortgelijke ontwikkeling. Het gebruik is nu nog bescheiden, maar de stappen op technologisch gebied zijn gigantisch."
Stout ziet twee belangrijke ontwikkelingen. "De eerste is geënt op de gebruiker, wij noemen dat personal efficieny in de zakelijke markt: hoe kun je efficiënter omgaan met je tijd en informatie? De tweede ontwikkeling betreft process efficiency: hoe worden processen binnen bedrijven bestuurd en hoe kan dat effectiever en goedkoper? Een voorbeeld: een team van servicemonteurs wordt aangestuurd op planning. Door nieuwe technieken kunnen deze monteurs zelf hun planning maken. Hier is sprake van ketenomkering. Dat heeft enorme gevolgen voor de besturing van bedrijven. Omdat de manier waarop monteurs afspraken maken verandert, verdwijnt een deel van de backoffice."
Persoonlijke efficiëntie betreft vooral zaken als e-mail, agenda’s en contactgegevens. Procesefficiëntie heeft meer te maken met de manier waarop bedrijfsprocessen worden gestuurd. Stout: "Een nog relatief nieuw product van KPN is Lucio. Met Lucio heb je middels een pda rechtstreeks toegang tot bedrijfsdata als e-mail, agenda, contactgegevens en intranet. De ontwikkelingen gaan snel: binnenkort zal deze techniek ook toegepast worden in laptops. Op termijn willen mensen altijd en overal toegang hebben tot bedrijfsgegevens. Als dat niet kan via w-lan, wil je dat via gprs of umts. Het maakt je als gebruiker niet uit wat voor techniek achter de verbinding schuil gaat, het apparaat zoekt z’n eigen weg."
Veiligheidslagen
De visie van KPN Mobile is dat gebruikers toegang tot informatie willen, ongeacht het benodigde netwerk. Stout: "Of het nu gprs, umts of w-lan is, het gaat om toegang tot informatie. Je hebt het dan over beveiliging, authenticatie, registratie en facturering. Dat zijn de kernpunten waar klanten naar kijken als ze nadenken over communicatieoplossingen. Het enige verschil tussen netwerken waar de klant iets van merkt is de variatie in snelheid en serviceniveau. Met gprs heb je gemiddelde snelheid, met umts hoge snelheid en met w-lan topsnelheid. Als je een laptop hebt waar een pcmcia-kaart inzit die gprs, umts en w-lan spreekt, maakt het voor de machine niet meer uit, want die neemt altijd de beste, of de snelste, of de goedkoopste – dat hang er vanaf hoe je hem instelt."
Het in de markt zetten van mobiele toegang tot e-mail en agenda lijkt al veel gedaan, maar de praktijk leert dat dit niet waar is. Stout: "Het gaat niet om doorsnee mail, maar om zakelijke e-mail. Dit betekent dat er aan de bedrijfskant nogal wat moet gebeuren voordat je daar toegang toe hebt. Je moet van buiten af door allerlei veiligheidslagen heen."
Levensduur
Over umts is de markt veelal sceptisch. Het zou te veel kosten en achterhaald zijn op het moment dat het operationeel is. Hendrik Zonneberg (ING Bank) denkt er anders over. "Het huidige gprs-netwerk ligt boven op het gsm-netwerk. Als je meer data over het gprs-netwerk gaat versturen, raak je door de capaciteit heen; je kan er niet eindeloos b-stations bij blijven zetten. Umts wordt niet opgedrongen, maar is noodzaak. Zoals KPN al zei over i-mode: de consument bepaalt wanneer het concern het 3g netwerk uitrolt. Als de consument mobiel veel data gaat opvragen, wordt het activeren van een umts-netwerk noodzakelijk."
"Dat de licenties te duur waren is duidelijk", stelt Forresters De Lussanet. "Voordat umts werkt zijn we een paar jaar verder. Het zal niet meevallen om de netwerken op te bouwen. Kijk naar NTT Docomo, dat al bijna anderhalf jaar een 3g-netwerk heeft liggen, waarmee het nog steeds problemen heeft. Er komt echter wel 3g. De diensten zijn waarschijnlijk een stuk duurder en blijven dan dataverkeer over w-lan, maar om te zeggen dat we umts niet nodig hebben gaat te ver. Uiteindelijk gaan ook zakelijke gebruikers umts gebruiken, want de gsm-netwerken lopen vol. Alle umts-licenties hebben een levensduur. In sommige landen is dat vijftien jaar, in andere twaalf of twintig. Hetzelfde geldt voor de gsm-licenties. De spelers op de mobiele telecommarkt kunnen het zich niet veroorloven het risico te lopen dat ze met lege handen staan als hun gsm-licentie afloopt; dan kunnen ze niets meer. Zeg je dan tegen je miljoen klanten: jammer maar het is afgelopen?"
Kritisch
De markt beziet niet alleen umts, maar ook i-mode kritisch. Velen vinden dat i-mode het tegen Vodafone Live! heeft afgelegd. KPN is het daar niet mee eens. Ook De Lussanet vindt dit te kort door de bocht. "Toen i-mode werd gelanceerd, was Forrester Research positief. Als je kijkt naar de ervaring die de gebruiker heeft vergeleken met wap, is i-mode een stuk beter; het werkt. De toestellen zijn speciaal voor deze diensten ontwikkeld. Er is een portfolio met bruikbare content die KPN continu verder ontwikkelt. Het concern heeft de doelstelling van honderdduizend gebruikers in december gehaald. Dit jaar is één miljoen het doel. Daarbij heeft KPN pech dat het i-mode nog niet als pre-paid kan aanbieden."
"Het concept van een dienst die content, browsen, spelletjes, messaging via e-mail, sms en mms (is er nog niet, maar komt) combineert, geeft een nieuwe gebruikerservaring. Vodafone is dezelfde weg ingeslagen. Het is van dat bedrijf niet reëel om i-mode af te kraken, want in zekere zin heeft het i-mode gekopieerd en gewacht totdat mms te ondersteunen viel en er fototelefoons waren. KPN komt met i-mode ook met dit soort applicaties. Het is een wedstrijd waarbij dan de een, dan de ander voorloopt."
Toekomst
Mobiele datacommunicatie is volop in ontwikkeling, maar er zijn ook problemen. De Lussanet: "Het is voor operators cruciaal dat de arpu in ieder geval niet inkrimpt. De prijzen van bellen en sms’en blijven onder druk staan, zeker nu er nog zoveel concurrentie is. Bedrijven hopen de arpu op te krikken met datadiensten. Dat is dan weer een samenspel, want datadiensten vereisen én een goed netwerk én leuke diensten én een toestel dat deze dingen op elkaar kan afstemmen. Vandaar lanceringen als Vodafone Live! en i-mode. Je moet abonnees zo gek zien te krijgen dat ze die diensten gebruiken en daarvoor betalen. Dat is op korte en middellange termijn absoluut kritiek."
"Dit jaar gaat ook spelen dat steeds meer van de 3g-netwerken wordt uitgerold. In eerste instantie zijn dat kleine introducties met één of twee grote zakelijke klanten, nog niet voor consumenten. Sommige netwerken zullen pas in 2004 aan de slag gaan. Het gaat er nu om de technologie zo snel mogelijk stabiel te krijgen, de problemen vast te stellen en een oplossing te vinden. Dat zal veel tijd kosten, zeker op technisch gebied."
KPN’s Stout voorziet voor de komende jaren twee belangrijke ontwikkelingen op het gebied van zakelijke mobiele datacommunicatie. "Mobiele data wordt even normaal als mobiele telefonie. Niemand pikt het meer als hij onderweg geen toegang heeft tot e-mail en elektronische agenda. Daarnaast is er de ontsluiting van allerlei machines door mobiele communicatie. Denk aan verkooppunten als frisdrank- en sigarettenautomaten. Is het apparaat kapot of leeg, is er ingebroken, dan laat het dat zelf weten. Deze ontwikkeling is al in gang gezet en zal een grote vlucht nemen."
Bas Vlugt
